Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Xiva—Rossiya 
^ 
jihat  shunda  ediki,  o‘zaro  savdodan
munosabatlarining 
har 
ikkala  davlat  ham birdek  manfaat-
o  ziga  xos  lihatlari 
, 
,.
b 
J 
dor  edi.
Xiva  savdogarlari  uchun  Rossiyaga  boradigan  savdo  yo‘llari 
xavfsiz edi.  Shuningdek,  Xiva xonligida Rossiya zavod va fabrikalari 
ishlab  chiqargan  tayyor  iste’mol  mahsulotlariga  ehtiyoj  baland 
edi.  Ayni  paytda,  Rossiya  Xiva  xonligiga  o‘z  mahsulotlarini 
sotadigan bozor deb  qarar edi.  Rossiya  mahsulotlari Yevropaning 
ilg‘or davlatlari tovarlari bilan raqobat  qila  olmayotgan bir davrda 
bu  juda  muhim  edi.  Ikkinchidan,  Xiva  xonligi,  Rossiya  sanoati 
uchun  zarur  xomashyo  mahsulotlarini  arzon  narxlarda  yetkazib 
beruvchi o‘lka ham hisoblanardi.  Xivadan Rossiyaga  paxta,  ipak, 
bo‘z,  gilam,  hunarmandchilik  mahsulotlari,  quritilgan  meva  va 
boshqa mahsulotlar olib borilgan. Xiva savdogarlari Nijniy Novgorod 
shahrida  o‘tkaziladigan yarmarkalarda  qatnashganlar.  Rossiyadan 
esa Xivaga metall,  to‘qimachilik mahsulotlari,  turli rangli bo‘yoqlar, 
m o‘yna  terilari,  qurol-aslaha  keltirilgan.

---

Biroq  har  ikki  davlat  o‘rtasida  yaxshi  qo‘shnichilik  muno- 
sabatlarining  qaror topishiga to ‘sqinlik qilgan omillar ham mavjud 
bo‘lgan.  Bular:  savdo  karvonlariga  hujum  qilish  xavfming  mav- 
judligi,  har  ikki  tarafning  Kichik  juz  qozoqlarini  va 
qora- 
qalpoqlami  o‘z  fuqarolari  deb  hisoblashlari;  shuningdek,  har 
ikki tomonning  o‘zaro  savdodan  olinadigan boj  hajmi  masalasida 
uzoq  vaqt  bir  to ‘xtamga  kela  olmaganliklari  bilan  bogliq  edi.
„ 
. 
Maqsadi  0 ‘rta  Osiyoni  egallashdan
.  ?SS1^a  muno" 
iborat  bolgan  podsho  Rossiyasi  0 ‘rta