Ijtimoiy psixologiya

lashuv  yoki  sotsializatsiya  deb  yuritiladi.  Ijtimoiylashuvga  oid  bir 
qancha  ta ’riflar  mavjud  b o iib ,  quyida  ulardan  bir  qanchasining 
izohi  beriladi.
Ijtimoiylashuv 
(ba’zi  adabiyotlarda  sotsializatsiya  deb  beril- 
gan)  tushunchasi  ijtim oiy-psixologik,  sotsiologik,  pedagogik ka- 
tegoriyalardan  biri  b o iib ,  bu  atam a  shaxsning  uni  o ‘rab  turgan 
tashqi  ijtimoiy  m uhit  ta ’siri  ostida  jam iyatdagi  mavjud  tajri- 
balarni  o ‘zlashtirishga  moyilligi  yoki  o ‘zlashtirganlik  darajasini 
ifodalovchi  jarayondir.  Bu  tushunchaning  um um iy  m a’nosi  os­
tida  individ  tu g ‘ilib,  uni  o ‘rab  turgan  birlam chi  va  ikkilam chi 
m uhit  ta ’sirida  ulg‘ayishi,  undan  so‘ng  jam iyatga  qo‘shilishi, 
o ‘rgangan  barcha  tajribalarini  atrof-m uhitdagilar bilan  ham kor- 
lik  qilish  jarayonida  q o lla sh i  va  kim largadir  shu  tajribalarni 
uzatishda  vosita  b o lis h i jarayoni  tushuniladi.
Ijtimoiylashuv 
inson  tom onidan  ijtimoiy  tajribani  egallash, 
hayot  va  faoliyat  jarayonida  uni  faol  tarzda  qo llash   jarayonidir. 
Sodda  til  bilan  aytganda,  ijtimoiylashuv  har  bir  shaxsning ja m i­
yatga qo‘shilishi,  uning  m e’yorlari,  talablari,  kutishlari va ta ’sirini

---

qabul qilgan holda, har bir harakati va muomalasida uni ko‘rsatishi 
va  kerak  bo‘lsa,  shu  ijtimoiy  tajribasini  o‘z  navbatida  o‘zgalarga 
o‘rgata  olish jarayonidir.
Ijtimoiylashuv 
so‘ziga  berilgan  ta ’riflardan  eng  keng  tarqal- 
gani  (lot.  Socialis  —  ijtimoiy,  jamoaviy)  individning  jamiyatga 
kirib  borib,  undagi  hayot  uchun  zarur  bo‘ladigan  malaka,  rollar, 
m e’yorlar  va  qadriyatlarni  o‘zlashtirishidir.  Ijtimoiylashuv  jaray- 
onida  insonlarda  jamiyatdagi  m uloqotning  ishtirokchisi  bo iish i 
uchun  kerak  boiadigan  ijtimoiy  sifatlar,  bilimlar,  ko‘nikm alar 
shakllanib  boradi.
Hozirgi  zamon  psixologiyasida  ijtimoiylashuv  term inining 
yana  ikkita  sinonimi  keng  qo‘llaniladi:  ya’ni  bular  «shaxs  shakl- 
lanishi»  va  «tarbiya»  jarayonidir.  Ijtimoiylashuv  «individning ja ­
miyatga  kirib  borishi»,  «ijtimoiy  ta’sirlarni  o ‘zlashtirish»  ham da 
«ijtimoiy aloqa jarayonida ulardan  foydalanish»  kabi tushunchalar 
orqali  ham  ifodalanadi.