Ijtimoiy psixologiya



Download 4,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/123
Sana31.12.2021
Hajmi4,11 Mb.
#271777
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   123
Bog'liq
Ijtimoiy-psixologiya

(38-hadis),  «Hech  bir  ota  o‘z farzandiga  xulqu  odobdan  buyukroq 
meros  berolmaydi»  (136-hadis).
Ijtimoiy me’yorlarning  kelib  chiqishi
Atrofimizni  qurshab  turuvchi  borliq  (tashqi  olam)dagi  mavjud 
boim ish barcha  narsa va  hodisalar o‘z  rivojlanish  va  kelib chiqish 
tarixiga  ega.  Xuddi  shuningdek  me’yorlar  ham.
Ijtimoiy  me’yorlarning  turli  ko‘rinishlari  bir  vaqtning  o‘zida 
yuzaga  kelmagan,  balki  zaruriyat  tug‘ilganligiga  qarab  birin-ke- 
tin  vujudga  kela  boshlagan.  Jamiyat  rivojlangan  sari  ular  murak- 
kablashib borgan. Olimlarning ta’kidlashicha, ijtimoiy me’yorning 
dastlabki  turlari  ibtidoiy  jamiyatda  marosimlar  (ritual)  bo‘lgan. 
Marosim  —  oldindan  bajarilishining  qat’iy  shakli  belgilangan 
asosiy  va  muhim  boigan  o‘zini  tutish  qoidalari.  Marosimning 
o‘zi  unchalik  muhim  emas  —  eng  asosiysi  uning  shaklidir.  Ibti­
doiy  odamlarning  hayotidagi  ko‘p  hodisalar  rituallar  (marosim­
lar)  yordamida  o'tkazilgan.  Bizga  m aium ki,  qabiladoshlarni 
ovga  yuborish,  sardorlik  lavozimini  egallash,  sardorlarga  sovg‘a 
taqdim  etish  marosimlari  boigan.  Marosimlardan  so‘ng  udum- 
lar  ajrala  boshladi.  Udumlar  o‘zida  ramziy  ma’nodagi  harakat-


larni  o‘tkazishdagi  ba’zi  qoidalarni  aks  ettiradi.  Marosimlardan 
farqli  o‘Jaroq  udumlarda  shunday  xususiyat  borki,  ular  axloqiy 
(ideal)  maqsadli  va  odam  psixikasiga  chuqur  ta ’sir  ko‘rsatadi. 
Insoniyatning  yangi  va  yuqoriroq  rivojlanish  bosqichlarining 
ko‘rsatkichlari  bo‘lmish  odatlar keyingi  davrlarda  rivojlangan  ijti­
moiy  me’yorlardir.
Ibtidoiy  davrda  rivojlangan  yana  bir  ijtimoiy  me’yor  turi  bu 
diniy  me’yorlardir.  Ibtidoiy  odamlar  tabiat  kuchi  oldida  o‘zining 
zaifligini  sezar  va  uni  xudoning  kuchi  deya  qabul  qilishar- 
di.  Dastlab,  diniy  sig‘inish  obyekti  aniq  bir  buyum  —  «fetish» 
bo‘lgan.  Keyinchalik  odamlar  biror-bir  hayvon  yoki  o‘simlikka
—  «totem»ga  sig'inishgan,  chunki  uni  o‘zining  himoyachisi  va 
ajdodlari  deb  hisoblashgan.
Ilk  ibtidoiy  jamiyatda  odat  va  diniy  me’yorlar  bilan  paral­
lel  ravishda  axloq  m e’yorlari  ham  shakllangan  bo‘lib,  ularni 
ijtimoiy  me’yorlar  deb  atash  mumkin.  Ularning  vujudga  kelgan 
vaqtini  aniqlab  bo‘lmaydi.  Faqat  shuni  aytish  m um kinki,  axloq 
insoniyat jam oatchiligi  bilan  birga  yaraladi  va  ijtimoiy  nazorat- 
ning  eng  m uhim   shakllaridan  biri  hisoblanadi.  Davlatlarning 
paydo  bo‘lishi  bilan  birga  dastlabki  huquqiy  m e’yorlar  yuzaga 
kelgan.

Download 4,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish