Ўзбекистон республикаси вазирлар махкамаси тошкент ислом университети “фикх, иктисод ва таббиий фанлар” факультети

5.Инновацион менежментдаги назорат. 
Назорат – инновацион менежментнинг корхона иши натижаларини 
миқдорий ва сифатли баҳоланишини ҳисобга олиш билан боғлиқ муҳим 
вазифасидир. У тескари алоқага эга тизимдан иборат бўлади, унинг мақсади 
ташкилот томонидан қўйилган мақсадларга эришишни таъминлашдан 
иборат. Назорат – бу стандартлар ва солиштириш базасини белгилаш, 

---

30 
тизимга киришларни тадқиқот қилиш, натижаларни меъёрий база билан 
солиштиришни ташкил қилиш, четга чиқишлар ва уларни йўл қўйиладиган 
даражасини белгилаш, ҳамда натижаларни якуний ўлчаш бўйича турли туман 
тадбирлар тизимидир. 
Назорат тескари алоқага эга жараён бўлади, яъни тизимга киришдаги 
натижаларнинг миқдорий ўлчаниши чиқишдаги параметрлар ва ташқи ва 
ички муҳит таъсири омилларини баҳоланиши билан боғланади. Масалан, 
янгиликларни амалга оширишдан режалаштирилганча нисбатан пастроқ 
фойда олиниши қуйидагилар билан изоҳланади. 
а) натижаси сотишлар ҳажми бўлган бозорни етарлича тадқиқот 
қилинмаганлиги ва нотўғри маркетинг тадбирлари; 
б) ёмонроқ хом ашёни келиб тушиши, ишлаб тушиш тартибларига риоя 
қилишдаги хатолар, техник назорат бўлиши ишидаги бузилишлар оқибатида 
янгиликлар истеъмол хусусиятларини пасайиши; 
в) ишлаб чиқариш харажатларини меъёридан ошиб кетиши, бу янгилик 
таннархини ошиб кетишига олиб келади ва ҳ.к. 
Янгиликни ишлаб чиқишдаги назоратни таомиллаштириш қуйидаги 
бир қатор шартларни илгари суради: 
 Назоратнинг ташкилий тузилмаларини мавжудлиги. 
 Ижроия идоралари ва хизматларини шакллантириш. 
 Ходимларни махсус тайёрлаш; 
 таҳлилнинг усуллар ва назорат шаклларини ишлаб чиқиш; 
 меъёрий, методологик ва ахборот базасини кенгайтириш. 
Инновацион фаолиятдан қўлланиладиган назорат турлари назоратнинг 
мақсадлари, кўламлари, шакллари, предметлари, объектлари, усуллари 
бўйича бўлинадилар. Инновацион фаолиятдаги назорат турлари 6 – расмда 
берилган. 

---

31 
стратегик 
оператив 
молиявий 
маъмурий 
вазифавий бўлинмалар 
технологик жараёнлар 
маҳсулот 
ИТТКИ 
ёппасига
операциялар
босқичлар бўйича 
танлов 
кўз орқали 
ҳис қилиш органлари орқали 
параметрик 
статистик 
автоматлаштирилган 
тизимли 
ташқи
ички
Назоратнинг мақсади 
Назоратнинг предмети 
Назоратнинг объектлари 
Назоратнинг кўлами 
Назоратнинг усуллари 
Назорат шакли 

---

32