Ingenerlik geodeziyasi

Balandliklar tizimi. Nuqtalar holatini aniqlash masalasi bu nuqtalar gorizontal 
proekstiyalarini  va  ularning  sathiy  sirtidan  balandliklarini  topishdan  iborat  bo`ladi. 
Nuqtalarning gorizontal holati geografik (kenglik φ va uzoqlik λ) va to`g`ri burchakli 
(absstissalar x va ordinatalar u) koordinatalar bilan aniqlanadi. Agar  joyning  AVSD 
to`rtburchagi  o`lchamlari  katta  bo`lmasa  (rasm,  b),  uni  sathiy  R  sirtga  loyihalashda 
gorizontal R tekislik bilan almashtirish mumkin.  
  
  
  
  
4. PLANLI VA BALANDLIK GEODEZIK TARMOQLARI TO`G`RISIDA TUSHUNCHA. 
ABSOLYUT, NISBIY VA SHARTLI BALANDLIKLAR  
1.4.Geodeziyada proekstiyalash metodi. Joy nuqtalari koordinatalari va  
balandliklari  
 Har  xil  fazoviy  shakllar  va  predmetlarni  qog`ozda  tasvirlash  uchun  proekstiyalash 
metodi qo`llaniladi. yerning tabiiy sirtida yotgan nuqtalarning holati ellipsoid sirtiga 
normal  deb  qabul  qilinadigan  shovun  chiziqlari  yordamida  proekstiyalanadi. 
Loyihalash  natijasida  nuqtalarning  to`g`ri  burchakli  (ortogonal)-gorizontal 
proekstiyalari hosil bo`ladi. Ko`pgina amaliy maqsadlar uchun geoid va ellipsoid sirtlari 
qandaydir  uchastkalarga  mos  keluvchi  sathiy  (gorizontal)  R  sirtni  (9-rasm,  a)  hosil 
  
  

---

 
 
 
 
1
7
 
 
 
qiladi  deb  hisoblash  mumkin.  U  holda  yertabiiy  sirtida  joylashgan  fazoviy  AVSD 
ko`pburchak  shovun  chiziqlarida  R  sirtga  proekstiyalanadi.    Shovun  chiziqlarida 
bo`lgan a, b, s, d, nuqtalar sathiy sirtlarni kesadi va ular yersirti tegishli nuqtalarining 
gorizontal proekstiyalari deyiladi.   
 
9-rasm. Joy nuqtalarining proekstiyalari a-ko`pburchakni R radiusli R sferaga 
loyhalash; b-ko`pburchakni gorizontal R tekislikka loyihalash  
Nuqtalar holatini aniqlash masalasi bu nuqtalar gorizontal proekstiyalarini 
va ularning sathiy sirtidan balandliklarini topishdan iborat bo`ladi.   
Nuqtalarning  gorizontal  holati  geografik  (kenglik  φ  va  uzoqlik  λ)  va  to`g`ri 
burchakli (absstissalar x va ordinatalar u) koordinatalar bilan aniqlanadi. Agar joyning 
AVSD  to`rtburchagi  o`lchamlari  katta  bo`lmasa  (1-rasm,  b),  uni  sathiy  R  sirtga 
loyihalashda gorizontal R tekislik bilan almashtirish mumkin.