“Сервис” илмий-амалий журнал

1-расм. Маркетинг муаммоларини таснифлаш белгилари 
 
Ушбу расмда келтирилган маркетинг муаммоларининг таснифини унинг 
ҳар бир гуруҳи бўйича қараб чиқиш мақсадга мувофиқ. Чунки улар бир-бири 
билан узвий боғлиқ муаммолардир. Бирини ҳал қилиб иккинчиси эътибордан 
четда қолса кутилган натижани бермайди. Шу туфайли ҳамиша барча мавжуд 
Маркетинг 
муаммоларини 
таснифлаш 
белгилари
Товар (иш 
хизмат)ларни 
сотиш бозори 
бўйича
Товар (иш, 
хизмат)ларни 
ишлаб чиқариш 
жойи бўйича
Товар (иш ва 
хизмат)ларни 
сотиш вақти 
бўйича
Товар (иш ва 
хизмат)ларнинг 
истеъмолчилар
и бўйича

---

“Сервис” илмий-амалий журнал
2018 йил 2-сон 
5
муаммоларни аниқлаш билан бирга уларни ҳал қилиш йўлларини ҳам аниқлашни 
тақозо қилади.
Шуни алоҳида қайд қилиш керакки, муаммолар кўриниб турмайди. Улар 
кўринмасада ўз таъсирини ўтказади. Масалан маҳсулот (иш, хизмат) сотилмаяпти, 
сотилса ҳам ўсиш суръати камайиб бормоқда. Бу албатта маълум муаммоларнинг 
таъсирида содир бўлади, аммо улар, таъкидланганидек кўриниб турмайди. Шу 
туфайли ҳар бир муаммони аниқлаш муҳим аҳамиятга эга. Бунинг учун ушбу 
тўртта йўналишдаги муаммоларнинг ҳар бирини таснифлашни тақозо қилади. 
Қуйида ҳар бир гуруҳ муаммоларнинг тавсифига алоҳида тўхталишни лозим, деб 
топдик. 
1. Товар (иш ва хизмат)ларни ишлаб чиқариш жойи бўйича 
муаммолар таснифи. Ушбу гуруҳ муаммолар иккита йўналишда содир бўлади. 
Биринчиси, ишлаб чиқариш жараёнини маркетинг тамойили асосида бошқариш 
билан боғлиқ бўлса, иккинчидан, бевосита ташқи омилларга (харидорлар диди ва 
имкониятларининг ўзгариши, рақобат майдонига янги рақобатчиларнинг кириб 
келиши, инновациянинг корхоналарга бир хил даражада жорий қилинмаётганлиги 
кабилар) боғлиқ бўлади. Ушбу муаммоларни яхлит ҳолда қарайдиган бўлсак, 
булар ўз навбатида бир қанча гуруҳларга бўлинади. Ушбу гуруҳларга 
қуйидагиларни киритиш мумкин: 
- маҳаллий ишлаб чиқарувчилар бўйича маркетинг тадқиқотлари 
муаммолари; 
- чет мамлакатларда ишлаб чиқарувчилар бўйича маркетинг тадқиқотлари 
муаммолари; 
- маҳаллий ва чет мамлакатладаги ишлаб чиқарувчилар бўйича маркетинг 
тадқиқотлари муаммолари. Буларни қуйидаги расмда ифодалаш мумкин (2-расм).