Biznes va tadbirkorlik

muvozanatli  narx,  miqdor  esa  muvozanatli  miqdor  deyiladi.  Bu  yerda 

muvozanatli narx $2 va muvozanatli miqdor 7 ta muzqaymoq. 

Lug’at  muvozanat  so`zini  turli  xil  kuchlarning  tenglik  holati  sifatida 

ta’riflaydi va bu bozor muvozanatini ham ifodalaydi. Muvozanat narxda, xaridorlar 

sotib  olishga  tayyor  vaqodir  bo`lgan  tovarlar  miqdori,  sotuvchilar  yetkazib 

berishga tayyor va qodir bo`lgan tovarlar miqdoriga teng boladi. Muvozanatli narx 

ba’zan  bozorni  tozalovchi  narx  deyiladi,  chunki,  bu  narxda,  bozorda  hamma 

qoniqadi:  xaridorlar  istagan  miqdorlaridagi  barcha  mahsulotlarini  xarid  qiladilar, 

sotuvchilar esa istagan miqdorlaridagi barcha mahsulotlarini sotadilar. 

---

36 

 

 

Xaridor  va  sotuvchilar  harakati  bozorni  tabiiy  ravishda  talab  va  taklif 

muvozanati  tomon  harakatlantiradi.  Sababini  aniqlash  uchun  bozor  narxi 

muvozanatli narxga teng bo`lmagan holatda nima bo`lishini ko`rib chiqish lozim. 

Dastlab tasavvur qiling, bozor narxi muvozanatli narxdan yuqori 9-shakl (a). 

Narx $2.50 bo`lganda taklif qilinadigan mahsulot miqdori ( 10 dona muzqaymoq) 

mahsulotga  bo`lgan  talab  miqdoridan  (4  dona  muzqaymoq)  oshadi.  Bu  yerda 

mahsulot  ortiqchaligi  paydo  boladi:  sotuvchilar  mazkur  narxda  barcha 

mahsulotlarini  sota  olmaydilar.  Qoldiq  ba’zan  taklif    ortiqchaligi  holati  sifatida 

qaraladi.  Qachonki  muzqaymoq  bozorida  mahsulot  ortiqchaligi  kuzatilsa, 

muzqaymoq  sotuvchilari  muzlatgichlari  ular  sotishni  hohlaydigan  ammo  sota 

olmaydigan  muzqaymoqlar  bilan  to`ladi.  Ular  mahsulot  ortiqchaligiga  mahsulot 

narxini pasaytirish orqali javob qaytaradi. Narxlarning tushishi mahsulotga bo`lgan 

talab  miqdorini  oshiradi  va  taklif  miqdorini  kamaytiradi.  Narxlar  tushishi  bozor 

muvozanatga erishguncha davom etadi. 

Endi faraz qiling bozor narxi muvozanat narxidan quyi holatda 9 rasm (b). Bu 

holatda  birdona  muzqaymoq  uchun  narx  $1.50  va  mahsulotga  bo`lgan  talab 

miqdori  taklif  miqdoridan  oshadi.  Bu  holatda  tovar  taqchilligi  kelib  chiqadi: 

Talabgorlar mazkur narxda istagan mahsulotlarini barchasini xarid qila olmaydilar.