"makroiqtisodiyot"

Daromad, iste’mol va jamg’arish ko’rsatkichlari (shartli raqamlarda) 
ming so’m 
           
 
           Yillar 
Ixtiyordagi 
daromad 
Yd 
 
Iste’mol  
 
C 
 
Jamg’arish  
 
            S 
2006 yil 
170 
175 
-5 
2007 yil 
210 
210 
0 
2008 yil 
250 
245 
5 
2009 yil 
290 
280 
10 
2010 yil 
330 
315 
15 
2011 yil 
370 
350 
20 
2012 yil 
410 
385 
25 
2013 yil 
450 
420 
30 
2014 yil 
490 
455 
35 
2015 yil 
530 
490 
40 
 
Ixtiyordagi  daromad  hajmi  170  ming  so’mga  teng  bo’lganda  iste’mol  175 
ming  so’mga  teng,  ya’ni  ixtiyordagi    daromaddan  5  ming  so’m    ko’p    bo’ladi. 
Ya’ni  aholi  5 ming so’mga  teng  miqdorda  qarz hisobiga yoki o’tgan yillarda 
to’plangan jamg’armalar hisobiga iste’mol xarajatlari qiladi. 
Ixtiyordagi  daromad  hajmi  210  ming  so’mga  teng  bo’lganda,  uning  miqdori 
iste’mol miqdori bilan tenglashadi. Bu miqdor bo’sag’aviy daromad deb yuritiladi. 
7.1-jadval ma’lumotlari asosida iste’mol grafigini chizamiz.                      
Iste’mol grafigi ikki to’g’ri chiziq ko’rinishda berilgan. 
Birinchisi – bu bissektrisa, u shunday shartli vaziyatni ifodalaydiki, qachonki 
har  qanday  yilda  iste’mol  ixtiyordagi  daromadga  teng  bo’ladi,  ya’ni  jamg’arish 
butunlay  mavjud  bo’lmaydi.  Algebraik,  bu  o’zaro  bog’liqlik  Yd=C  tengligi 
ko’rinishida ifodalangan. 
Ikkinchi  to’g’ri  chiziq  –  bu  haqiqatdagi  iste’mol  grafigi  bo’lib,  haqiqiy 
iste’mol va ixtiyordagi daromad teng bo’lgan nuqtada (190 ming so’m) bissektrisa 
bilan  kesishadi.  Bundan  quyig  nuqtada  haqiqiy  iste’mol  ixtiyordagi  daromaddan 
ortiq.  Bu  vaziyat  insonlarni  qarz  hisobiga  hayot  kechirishlarini  bildiradi.  Ikki 

---

74 
 
to’g’ri  chiziq  kesishish  nuqtasidan  yuqorida  haqiqiy  iste’molning  barcha 
miqdorlari ixtiyordagi  daromaddan  kam  hamda  ular  o’rtasidagi  farq  jamg’arishni 
tashkil  etadi.  Haqiqiy  iste’mol  grafigi  o’zining  og’ish  burchagiga  ega  va 
bissektrisadan  farqli  ravishda  daromad  nolga  teng  bo’lganda  iste’molni  ma’lum 
miqdorini ko’rsatadi (7.1-chizma). 
   
C                                                              Yd =C                   
350                                                 
                               
 210                                                                     C= a+bYd  
         170                                           
                                                                  
                           
 
 
                               175    210                 370                          Yd