"makroiqtisodiyot"

Mandell-Fleming modelidagi differentsial 
Mandell-Fleming  modeliga  foiz  stavkasi  differentsialini  kiritish  uchun,  biz 
birinchi navbatda kichkina ochiq iqtisodiyotdagi foiz stavkasi dunyo foiz stavkasi 
qo’shilgan risk ortishi orqali aniqlashini tahmin qilgan edik: 
r = r* + θ 
  Risk  ortgan  mamlakatda  kreditni  tashkillashtirish  bo’yicha  siyosiy  riskni 
anglash va haqiqiy valyuta kursida kutilayotgan o’zgarish orqali aniqlanadi.  
  Shu  maqsadda,  risk  ortishi  egzogen  sifatida  riskidagi  o’zgarishlarning 
iqtisodga qay darajada ta’sir ko’rsatishini tahlil qilish uchun  olishimiz mumkin. 
Ushbu  model  oldingi  modelga  juda  ham  yaqin  hisoblanadi.  Ikkala  holat 
tenglamasi qo’yidagicha  
  Y= C(Y— T) + I(r* + r = r* + θ) + G + NX(e)                 
IS*, 
  M / P =  L(r* + r = r* + θ, Y )    
 
 
 
 
LM*. 
Har qanday berilgan fiskal siyosati, pul siyosati, narx darajasi va qo’shimcha 
haq  riski,  ushbu  ikki  formulada  kirim  darajasi  va  mahsulot,  shuningdek    pul 
bozorini  tenglashtiruvchi  kirim  darajasi  va  valyuta  kursini  aniqlashtirmoqda. 
Barqaror  qo’shimcha  haqni  hisobga  olgan  holda,  pul,  fiskal  va  savdo  siyosati 

---

198 
 
qurollari biz allaqachon ko’rib chiqqanimizdek ishlaydi. Deylik siyosiy tartibsizlik 
davlatning  r =  r*  + θ  risk  premiumini  (risk  premium) oshirishga sabab bo’ladi. 
Chunki r= r* + r = r* + θ, ushbu holat to’g’ridan to’g’ri amalga oshuvchi ta’sir 
hisoblanib,  bunda  r  mahalliy  foiz  stavkasi  oshishiga  sabab  bo’ladi.  Yuqoriroq 
stavka  foizi,  o’z  navbatida  ikki  xil  ta’sirga  ega.  Birinchisi  IS*  chizig’ining  chap 
tomonga qarab o’zgarishidir, chunki yuqoriroq foiz stavka sarmoyani qisqartiradi.  
Ikkinchisi, LM* chizig’i  o’ng tarafga qarab o’zgaradi, chunki yuqori stavka 
foizi  pulga  bo’lgan  ehtiyojni  qisqartiradi  va  bu  har  qanday  berilgan    pul  hajmi 
uchun  ancha  yuqori  darajada  bo’lgan  daromadni  amalga  oshirishga  imkon 
beradi. [Eslatib o’tamiz Y M/P = L(r* + r = r* + θ, V) formulasini qoniqtirishi 
kerak..]  14-4  rasmda  ko’rsatilganidek  ushbu  ikki  o’zgarishlar  daromadni 
oshirishga va valyutani qadrsizlanishiga sabab bo’ladi.  
Yana  bir  hayron  qolarli  va  balki  unchalik  me’yorga  to’g’ri  kelmaydigan 
tahmin  tahlillaridan  biri  r  =  r*  +  θ  o’lchov  orqali    mamlakat  riskining  o’sishi 
hisoblanadi..  Ushbu  holat  14-4  rasmda    LM*  chizig’idagi  o’ng  yo’nalishdagi 
o’zgarish orqali o’z aksini topgan. Bunda valyuta sof eksportni qatta miqdordagi 
pul hajmiga bo’lsada ushlab turibdi, natijada esa umumiy daromad ko’tariladi.  
 
 
 
Bu yerda nima uchun amaliyotda bu kabi yorqin daromad olib kelinmaydi - 
degan  savol  to’g’iladi.  Birinchi  navbatda  markaziy  bank  mahalliy  valyutaning 
katta  tannazullidan  qochishni  hohlaydi  va  shuning  uchun  ham  M  pul  hajmini 
kamayishi  bo’yicha  ta’sir  bilinishi  mumkin.  Ikkinchidan  mahalliy  valyutaning 
tanazuli  muhim  mahsulotlar  importini  amalga  oshirish,  narxini  kutilmaganda 
1. risk premiumidagi 
oshish foiz 
stavkasini ko’tarsa, 
IS egri chizig’i 
chapga suriladi.  ... 
2 ....va LM egri 
chizigi o’nga 
suriladi ... 
3 ... qadrsizlanish 
Valyuta kursi, e 
  Daromad, ishlab 
chiqarish hajmi Y
 
Risk  mukofotidagi  oshish.  Mamlakatda 
yuz  beradigan  Risk  mukofotining  oshishi 
o’zining  foiz  stavkasini  ko’taradi.  Yuqori 
foiz 
stavkasi 
investitsiyalarni 
kamaytirganligi sababli, IS chizig’i chapga 
suriladi. 
Bu 
pul 
talabini 
ham 
kamaytirganligi sababli, LM chizig’i o’nga 
suriladi.  Daromadlar  oshadi  va  valyuta 
qadrsizlanadi.