Maktabgacha yoshdagi

JAVOBLAR:

Maktabgacha (3–6 yosh) davri

1. Nigoraning onasi noto‘g‘ri yo‘l tutyapti. Bunday tarbi-

ya usulida Nigorada mehnat qilishga ishtiyoq yo‘qolib keti-

shi mumkin. Ona va qiz birgalikda biror ishni boshlab, qiziga 

o‘rgatib, sabr bilan malaka hosil qilishi kerak. Qizining har bir 

bajargan ishining natijasini baholashi kerak. 

2.  5–6 yoshli bolalar o‘z oila a’zolarining rasmini chizishni 

yaxshi ko‘rishadi, yoqtirmagan yaqinlarini xunuk qilib chizadi-

lar. Sanjar bilan ishlashda tarbiyachi juda ehtiyotkor bo‘lishi, 

garchi ular hukmga (ayblashga) loyiq bo‘lsalar ham ularni yo-

monlamasligi kerak. Bu yoshdagi bolalar o‘z yaqinlari haqida-

gi o‘zgalar fikriga e’tibor bilan qaraydilar. Bola uchun o‘z ya-

qinlari doimo yaxshi odamligicha qoladi.

3. Kim? Nima? Qanday? kabi savollar 3–4 yoshli bolalar-

ga xos. Bu yoshda biror narsa haqida ma’lumot olishga intilish 

kam, shuning uchun javobni oxirigacha eshitmay ketib qoladi-

lar. Tarbiyachi bunday bolalar bilan erinmay ishlashi, izohlab, 

tushuntirib berishi kerak.

4.  Bu fikr noto‘g‘ri. Bolada hali hayot tajribasi yo‘q. Lekin 

xayol (fantaziya) bola hayotida asosiy rol o‘ynaydi. U hamma 

o‘yinlarga xayolan kiradi. Kattalar bolalarning xayoliy va haqi-

qiy harakatlarini nazorat qilib turishlari kerak.

5. To‘g‘ri, gapga quloq solib o‘tirish, gap tashish, katta-

lar suhbatiga aralashish odobsizlik ekanligini ona tushunti-

rishi kerak. Bunday holatlar ko‘pincha kattalarning farzand-

---

443

lariga e’tibor bermasligi, o‘z tashvishlari bilan bo‘lib qolishlari 

natijasida yuzaga keladi. Madina kattalar e’tiboriga tushishni 

xohlayapti. Bunday paytlarda qizchaga biror ish buyurish va uni 

albatta maqtash lo zim. 

6. Agar bola tarbiyachining ogohlantirishlariga ham quloq 

solmasa, hamma bolalar uyqudan turganda uni turg‘izmaslik; 

«Hamma bolalar uxlayotganda cen to‘polon qilding, sen char-

chading, hali dam olib bo‘lmading, yana biroz yotasan» – de-

yishi mumkin. Shunda bola keyingi safar vaqtida uxlashga, 

hech bo‘lmaganda tinch yotishga harakat qiladi.

7. Bunga sabablar ko‘p. Ular: o‘yinchoqning nimadan ya-

salganini bilishga, nima uchun, qanday qilib yurayotganini bi-

lishga intilish va o‘yinchoqni to‘g‘ri o‘ynash, ehtiyot qilish, as-

rash kabilar o‘rgatilmaganligidadir.

8. Amalga oshmaydigan narsalar bilan qo‘rqitish mumkin 

emas. Bunday hollarda bolada kattalar gapiga quloq solmaslik 

odatini kattalar o‘zlari bilmagan holda hosil qilib qo‘yadilar va 

o‘zlari nega meni bolam quloqsiz, deb nolib yuradilar.

9.  Bola endi atrof-olam bilan tanishayotganda, yangilikka 

duch kelganda unda hayron qolishdan tashqari shu narsaga qi-

ziqish ham uyg‘onadi. Ba’zan kattalar o‘zlarining boshqacha 

holatlari, ovozlari, tashqi ko‘rinishlari bilan bolani shu nar-

sadan qo‘rqitib qo‘yadilar. Keyinchalik bola qo‘rquv vaqtida 

kuchli hayajonlanishni boshidan kechiradi. Tez-tez qo‘rquv 

hissini boshidan kechirish bolaning ham jismoniy ham psixik 

rivojla nishiga ta’sir qiladi. Kattalar bolalarda ehtiyotkorlikni 

unutmagan holda erkinlik va botirlikni tarbiyalashlari lozim.