Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Buyurtm achi.  M a’lum   b ir  ashyoni  tayyorlash,  ishlab  chiqarish 

texnikasiga  oid  bo'lgan  m ahsulot  yetkazib  berish  shartnom asi  bo'yicha 

olish i  m u m k in   b o 'lm a g a n   a s b o b -u s k u n a la r   va  s h u n g a   o 'x s h a sh  

m ahsulotlarni yasatib olish,  m aishiy ehtiyoj  uchun buyum lar tayyorlash, 

ashyolarni  q ay ta  ishlash  ham da  t a ’mirlash,  xom -ashyoga  q ay ta  ishlov 

b e rish   k ab i  b ir  q a to r  to p sh iriq la rn i  b e ru v c h i  shaxs  b u y u rtm a c h i 

hisoblanadi.

B uyurtm achi  fuqaro  bo'lgan  taqdirda,  u  iste’molchi  huquqlaridan

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

foydalanadi.  Agar  u yakka  tadbirkor  yoki yuridik  shaxs  yoxud  davlat  va 

uning  organlari  bo'lsa  bunday  huquqdan  foydalana  olmaydi.

P u d rat  shartnomasida  agar  fuqaro  ish  natijasidan  foyda  olish  bilan 

bog'liq  bo'lmagan  holda,  shaxsiy  va  boshqa  m aqsadlarda  foydalanish 

uchun  buyurtm a  bersa  u  iste’molchi  maqomiga  ega  boiadi.  Iste’molchi 

deb,  bunday m unosabatlarda,  ish  natijasidan  shaxsiy,  oilaviy,  uy-ro'zg'or 

va boshqa tadbirkorlik bilan bog'liq bo'lmagan, y a ’ni foyda olishni m aqsad 

qilib  q o 'y m ag a n   holda  fo y d ala n ay o tg a n   jism o n iy   shax s  -   fu q a ro  

tushuniladi.  Hozirgi  kunda  aholiga  ishlar  va  xizm atlar  ko'rsatish  sohasi 

rivojlanib  bormoqda.  Ishlar  bajarish  va  xizm atlar  ko'rsatish  bilan  bog'liq 

m unosabatlarda  iste’molchi  asosiy  o'rinni  egallaydi,  chunki  barcha  ish 

va  xizmat  uning  iste’molchisiga,  y a’ni  buyurtm achisiga  qaratiladi.  Bu 

m unosabatlar  bozorida  juda  shiddatli  “k u rash”  ketadi1.

Agar  buyurtm achi  yakka  tadbirkor  yoki  yuridik  shaxs  va  davlat 

b oisa  FK  va  amaldagi  qonun  hujjatlariga  asosan buyurtm achi  maqomini 

qoiga kiritadi. Buyurtm achi ish natijasidan m anfaatdor shaxs. Shu sababli 

ayrim   hollarda  o'zi  topshirig'i  asosida  ayrim   hollarda  esa  pudratchining 

kasbiy  m ahoratiga  tayanib  m uayyan  ishni  bajarish  bo'yicha  topshiriq 

beradi.

Ko'pincha buyurtm achi mutaxasisi boim aganligi sababli pudratchiga 

ishonch  bildiradi.  B uyurtm achi  -   iste’molchi  b o ig a n   hollarda  ayniqsa 

“m utaxassis  b o im a g a n lik ”  qoidasi  ko'p  qo'llaniladi.  Ish  natijasid an  

qoniqmaslik,  h uquq  va  qonuniy  m anfaatlarini  paym ol  etilish  hollari 

“iste’molchi  ham isha  h a q ”  qoidasidan  kelib  chiqib  nizoni  hal  qilishga 

imkon  yaratadi.

Davlat  va  uning organlari  buyurtm achi  b o ig an   hollar  ayrim  alohida 

huquqiy  tartibotni  yuzaga  keltiradi.  Davlat  o'zining  ijtimoiy-iqtisodiy, 

siyosiy,  huquqiy vazifalarini  hal qilish va amalga oshirish uchun m uayyan 

ishlarga  nisbatan  ehtiyoj  sezadi.  Lekin  davlat  o'z  ehtiyojlarini  bozor 

m u n o s a b a tla r i 

q o n u n i y a t la r ig a  

t a y a n g a n  

h o ld a  

m a ’m u r iy  

buyruqbozlikdan  voz  kechib,  pudratchini  tanlov  asosida  tanlab,  uning 

im k o n iy atlarin i  o 'rg a n g a n   hold a  fu q a ro lik -h u q u q iy   m u n o sa b a tg a  

pudratchi  bilan teng  huquqli  taraf sifatida  m unosabatga  kirishadi.  Davlat 

o 'z  b u y u r tm a la r in i  te n d e r la r ,  ta n lo v   s a v d o la r i  o 'tk a z is h   o rq a li 

pudratchilarga  bermoqda.  D avlatning  m am lakat  ichki  m unosabatidagi 

o'ziga xos ishtiroki, ilgari m avjud boigan obyektlam i yangilash, ta ’mirlash,