Маккажухори зараркунан. Microsoft Office Word doc

 

 

 

 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

8 

 

Kirish 

           Malakaviy bitiruv ishi mavzusining dolzarbligi.

  

Makkajo’xorichilik qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida katta ahamiyatga ega 

bo’lib,  makkajo’xori  doni  oziq  ovqat  sanoatida  qimmatli  xom  ashyo  bo’lib, 

chorvachilik  uchun  vitaminga  boy  ozuqa  sifatida  muhum  ekin  hisoblanadi. 

Makkajo’xorini  200  dan  ortiq  turdagi  hasharotlar  zararlab,  uning  hosildorligi  va 

mahsulot  sifatini  pasaytiradi.  Bu  ekinni  zararlovchi  hasharotlar  orasida 

makkajo’xori  kapalagi  (Rurausta  nubilalis  Hb.),  ko’sak  qurti  (Chloridea  obsoleta 

F.),  kuzgi  yoki  ko’k  qurt  tunlami  (Agrotis  segetum  Sciff.)  makkajo’xori  kuyasi 

(Riraista  nubilalis  Hb.),  janub  poya  tunlami  (Oria  musculosa  Hb.)  jiddiy 

zararkunandalar  hisoblanadi.  Makkajo’xorizorlar  bu  hasharotlar  bilan    kuchli 

zararlanganda    ekinlar  hosili  60-65%  gacha  kamayib;  mahsulot  sifati  oziq  ovqat 

uchun  va chorva oziqasi  uchun  yaroqsiz  holga  keladi (Yaxontov, 1962).  Hasharot 

har poya o’simlik hisobiga 7 donadan to’g’ri kelganda ham hosil o’rta hisobda 20 

sentnerga  kamayib,  mahsulot  tarkibidagi  kraxmal  va  oqsil  mikdori  keskin 

kamayadi (Polevshyekova, Soroshina, 1969). 

Keyingi  yillarda  O’zbekistonning  janubiy  mintaqalarida  ayniqsa  Zarafshon 

vohasi  sharoitida  makkajo’xori  zararkunandalarining  tarqalish  ko’lami  va  zarari 

muntazam oshib bormoqda. Buning oldini olish uchun ilgari tavsiya etilgan vosita 

va   usullar  yordamida  hasharot  miqdorini  zarur darajada  cheklab turish  muammo 

bo’lmoqda. Insektisidlar  qo’llash atrof muhit va foydali hashorotlar uchun zararli, 

ma’lum  agrotadbirlar  yordamida  esa  yoppasiga  va  ko’p  miqdorda  uchraydigan 

zararkunandalar  xurujini  cheklash,  ayniqsa  uning  miqdorini  zarur  muddat  va 

darajada  kamaytirish  qiyin.Yangi  yerlarning  o’zlashtirilishi,  ekin  turining 

sug’oriladigan  maydonlar,  makkajo’xorizorlar,  almashlab    ekish  tizimlarining 

tubdan  o’zgarishi  sharoitida,  ayniqsa  zararkunandalaning  mavsumiy  miqdor 

o’zgarishi    xususiyatlarini  chuqur  o’rganish    maqsadga  muvofiqdir.  Mavzuning 

muhimligi  yana  shundaki,    makkajo’xori  zararkunandalariga  qarshi    samarali  va  

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

9 

 

atrof  muhitga  kam  zararli  kurashish  tadbirlari  shu  kungacha  yetarlicha 

o’rganilmagan.