Абдулла орипов шеърларига хос бадиий ифода усули

UMUMIY  XULOSALAR 

Abdulla  Oripov  she’riyatini  xalq  ruhining  milliy  til  bilan  munosabati  nuqtai  nazaridan 

tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, bu masala shoir she’riyatida uch xil yo‘sinda namoyon bo‘ladi.  

Birinchidan, shoir she’rlarida til, milliy til va milliy ruh munosabati, inson qalbi va  nutqi 

yaxlit uyg‘unlikda badiiy shakllarda bayon qilinadi. Shoir she’rlarining zamondoshlari qalbidan 

o‘rin olishi va kelajakda yashab qolish sabablaridan biri ham albatta shu omil bilan izohlanadi.  

Ikkinchidan, shoir o‘z she’rlarida bu ijodiy tamoyiliga amal qilib, o‘zbekona ruhni milliy 

til vositasida go‘zal ifoda etadi. Shoir she’riyatida til, ruh yaxlit idrok etilishi bilan birga ona tili 

ulug‘lanadi.  O‘zga  tillarga  ham  hurmat  yuksak    darajada  bo‘lib,  buning  ibtidosi,  albatta,  ona 

tiliga hurmat ekanligi e’tirof etiladi. Shoir she’riy asarlari orqali bu ehtiromni ko‘rsatdi, albatta. 

Shu  bilan  birga  Abdulla  Oripov  tillar  orasida  ijtimoiy  tengsizlik  hukm  surgan  mustabid  tuzum 

davrida  ona  tili  xususida  maxsus  she’r  yozib,  milliy  tilning  ijtimoiy  mavqei  himoyachilaridan 

biri sifatida maydonga chiqdi.   

 Uchinchidan,  Abdulla  Oripov  hozirgi  o‘zbek  she’riyatida  birinchi  bo‘lib  "Hangoma", 

"Farrosh  kampir",  "Nay",  "O‘zbekiston",  "Inson",  "G‘am"  kabi  she’rlar  misolida  so‘z  san’ati 

namunalarini  o‘ziga  xos  tarzida  kuyladi.  Jonli  xalq  tili  xazinalaridan  unumli  foydalanib, 

ma’naviy ekologiyaning sodda va buyuk qahramoni - farrosh  kampir obrazini yaratdi.  Farrosh 

kampir obrazi Abdulla Oripov ijodiyotida xalq sevgan eng go‘zal obrazlardan biri bo‘lib qoldi.  

To‘rtinchidan, faqat Abdulla Oripovgagina xos bo‘lgan ayrim so‘z va so‘z birliklarining 

(“nahot”, “mayli”, “xayr”, “bir zum”, “g‘am”) tahlili orqali shoirning xalqona poetik tafakkuriga 

xos belgilar ilmiy-nazariy tadqiq qilindi. 

Beshinchidan, matndan alohida olingan so‘zda semantik ma’no mujassam bo‘ladi, she’riy 

matn ichida  so‘z hayoti boshlanadi, so‘z matn ichida poetik xususiyat kasb etadi. Mazkur bobda 

masalaning ana shu qirralariga ham diqqat qaratildi. 

---

 

40 

Xullas,  Abdulla  Oripov  she’riyati  tilini  poetik  o‘rganish  bir  necha  aspektlarda  olib 

borilishi mumkin va ularning har birida ijodkorning betakror poetik idroki, poetik so‘z qo‘llash 

mahorati  namoyon  bo‘ladi.  Shoirning    chuqur  falsafiy  ruh,  salmoqdor  xalqona  badiiy  idrok 

uyg‘un  bo‘lgan  she’riyatida  poetik  so‘z  qo‘llashida  yuksak  nutqiy  mahoratiga  ega  ekani 

ko‘rinadi.