Uslubiy majmua. Toshkent: tdtu, 202, 202 bet

5. Ishni bajarish tartibi:
Detallarni ish chizmalarini yaratishda AutoCAD dasturidan foydalanish keng
imkoniyatlarni ochib beradi. Eng asosiy afzalliklaridan biri detal chizmalarini
nuqtalar yig‘indisidan tashkil topgan deb qaralishi va bu nuqtalarning xar biri o‘z
koordinatalariga ega bo‘lishidir. Undan tashqari aniqlik darajasini xohlagan
qiymatda qabul qilsa bo‘ladi. Detal chizmalarini chizishda bir necha standartlarga
mos holda va turli o‘lchamlarda (millimetr, dyuym, fut va h.k) bajarish mumkin.

---

135
Boshqa paket dasturlar bilan eksport va imrot qilish imkoniyatlari yuqori bo‘lib
uzviylik saqlanib qoladi. Agar detal simmetrik shaklga ega bo‘lsa, ushbu detalni
yarmi chizish yetarli bo‘lib, ikkinchi tomoni MIRROR – buyrug‘i orqali yaratiladi.
Bu esa loyixalanayotgan detalning ish chizmasini yaratish uchun sarflanadigan
vaqtni bir necha bor qisqartirish imkonyatini beradi. Shuningdek ushbu detalning
uch uchamli fazodagi ko‘rinishini xam yaratish ancha oson bo‘lib REVOLVE  –
buyrug‘idan foydalaniladi. Uning barcha tekislikda ko‘rinishini (frontal,
gorizontal, profil) bir vaqtning o‘zida amalga oshiriladi.
Ayniqsa detalni modellashtirish bosqichida SHADE – buyrug‘idan keng
foydalaniladi. Unda detalni kattiq jinsli modellashtirish (tverdotelnoe
modelirovanie) paneli va undagi bir nechta ko‘rinishlardan foydalib, detalni
“karkas” “sfera” “bir jinsli” xolatlari tasvirlanadi. Bu esa o‘z navbatida ushbu detal
haqidagi tasavvurlarni yana kengaytirish imkonini beradi.
Shuningdek avtomobilsozlikda foydalaniladigan bir nechta standart detallarni
(bolt, gayka, va h.k) ish chizmalarini yaratish mumkin.
Unga ko‘ra dastlab Conntect 3d – tugmasiga kiriladi va boltning zaruriy
parametrlari kiritiladi. Dastlab bolt kallagi diametri, rez’ba qadami va moduli mos
ravishda  kiritiladi. Undan so‘ng ushbu parametrlarga ko‘ra boltni eng minimal
bo‘lgan o‘lchami dastur ish stolida paydo bo‘ladi. Shundan so‘ng boltning barcha
tekisliklardagi va 3D o‘lchamli ko‘rinishi paydo bo‘ladi.
Bunda detallarning texnik talablarga asosan bajarilgan ish chizmalarini
yaratishga ketadigan vaqt bir necha barobarga qisqarishi mumkin.

---

136

---

137
ISO 4032 standartiga muofik M20 o‘lchamli gayka ishchi chizmasini yaratish
ketma-ketligi