Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi

o`xshash ikki  va undan ortiq so`zlardir” (23; 173).  

---

22 
 
  Ko`p  ma`noli  so`zlar  ma`nolari  o`rtasida  aloqa  uzilsa,  omonim  vujudga  keladi:  kun  – 
quyosh (bosh ma`no); kun – sutkaning quyosh bilan yoritiladigan yorug‘ qismi (ko`chma 
ma`no);    dam  –  nafas  (o`z  ma`.),  dam  –  bosqon  (ko`chma  ma`.),  dam  -  hordiq  (ko`ch. 
ma`.);  ko`k  –  rang  (o`z  ma`.),  ko`k  –  osmon  (ko`ch.  ma`.),  gap  –  nutq  va  til  birligi  (o`z 
ma`.), gap – ziyofat (ko`chma ma`.).  Hozir bu so`zlar o`zaro omonimdir.  
  Omonimlarning quyidagi turlari mavjud: 
 1)  leksik  (lug‟aviy)  omonimlar  so`zlar  o`rtasidagi  omonimlikdir.  Soch  –  a`zo,  soch  – 
harakat, oq – rang, oq – harakat. 
 2) frazeologik omonimlar iboralar, ya`ni ko`chma ma`noli, ta`sirchanlikka ega bo`lgan 
birikmalar o`rtasidagi omonimlikdir: boshga ko`tarmoq – e`zozlamoq, boshga ko`tarmoq 
– to`polon qilmoq. 
 3)  grammatik  omonimlar  ikki  xil  bo`ladi:  a)  morfologik  omonimlar  qo`shimchalar 
o`rtasidagi omonimlik: to`kin dasturxon (sifat yasovchi) –ekin (ot yasovchi); qo`shimcha 
va  ko`makchilarning  o`zaro  sinonimligi  ham  morfologik,  ya`ni  grammatik  sinonimlar 
jumlasiga  kiradi:  maktabga  ketdi  –  maktab  tomon  ketdi.)  sintaktik  omonimlar  so`z 
birikmalari  yoki gaplar o`rtasida bo`ladi:  so`z birikmalarining omonimligi: yolg‟ondan 
hayron  bo`lmoq  (yolg‘on  gapdan  hayron  bo`lmoq)  –  yolg‟ondan  hayron  bo`lmoq 
(yolg‘ondakamiga hayron bo`lmoq). Gaplarning omonimligi: Karimjon akam keldimi? – 
Karimjon,  akam  keldimi?  (1-gapda  Karimjon  so`zi  ega,  2-gapda  bu  so`z  undalma 
hisoblanadi)