Psixologiyaning predmeti, vazifalari va tadqiqotmetodlari



Download 419,38 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/21
Sana31.12.2021
Hajmi419,38 Kb.
#260380
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   21
Bog'liq
1

eksperiment  deb  ataladi.  Har  xil  yosh  bosqichlarida  o’quvchilarning  bilish  imkoniyatlarini 

o’rganishda, o’quvchi shaxsni shakllantirishni konkret  yo’llarini anqlashda uning roli benihoya 

kattadir. Hozirgi payitda labaratoriya eksperimenti bilan tabiiy eksperimentning bir – biridan farqi 

juda ham shartli bo’lib, ular mutlaqlashtirillmasligi kerak. 

Hozirga qadar biz tadqiqiy metodlar haqida so’z yuritik. Bu metodlar yrdamida olim ilmiy bilish 

uchun muhim faktlarni aniqlashi, u yoki bu qonuniyatlarning mavjudligini kashf etilishi, psixik 

hodisalarning  sirli  mehanizimini  topishi  mumkin.  Boshqacha  qilib  aytganda,  ushbu  metodlar 

vositasida amalga oshiriladigan tadqiqotlar predmeti psixologiya faning predmetiga mos keladi. 

 

Test- qisa mudatli topshiriq bo’lib, uning bajarilishi ba’an bir psixik funkstiyalar mukammaligini 

ko’rsatkichi  bo’lib  xizmat  qilishi  mumkin.  Testlar  yordamida  ayrim  qobilyatlarning, 

ko’nikmalarning, malakalarning bor  yo  yo’qligini aniqlashga, u  yoki  bu kasb sohasida ishlashi 

uchun layoqatlilik darajasini va h.k. larni bilishga harakat qilinadi. Psixologik testlar, jumladan, 

kosmonavtik  kosmik  parvozga  psixologik  jihatdan  tayorgarlik  darajsini  aniqlash  lozim  bo’lib 

qolganida,  sinaluvchilar  o’qishningalohida  usullari  qo’llanilgan  eksperimental  guruppalarda 

bilimlarni  qanday  o’zlashtrilganliklarini  bilish  zarurati  tug’ilgan  paytlarda,  shuningdek  boshqa 

hollarda qo’llaniladi. 

SHu bilan birga konkret psixologik metodikalarning ko’pchiligi uchun xos bo’lgan ba’zi umumiy 

belgilarni ham alohida ajratib ko’rsatish mumkin. Buni normal ravojlangan va va aqliy jixatdan 

zaif bolalarda diqqatning  barqarorligi  yoshga taalluqli  tafovutlarni o’rganish  vazifasi  qo’yilgan 

tadqiqot misolida ko’rib o’tamiz. 

Tadqiqot odatdagidek to’rt bosqichga ajratiladi. 

Birinchi  bosqich-tayyorgarlik  bosqichi.  Bunda  xar  xil  vositalar  yordamida  material  o’rganiladi 

dastlabki ma’lumotlar to’planadi (o’quv mashg’ulotlari va mkhnat faoliyati chog’ida, turmushda 

ataylab  uyushtirilgan  suhbatlar  jarayonida  kuzatuvdan  foydalaniladi,  ba’zan  maxsus  tanlangan 

savollar  yozilgan  anketalar  qo’llaniladi,  biografik  ma’lumotlar  aniqlanadi,  anamnez  to’planadi, 

ya’ni  tadqiq  qilinayotgan  faktlar  hosil  bo’lishiga  qadar  mavjud  shart-sharoitlar  ta’riflanadi  va 

xokozolar). 



Ikkinchi  bosqich-xususan  eksperimental  bosqich  bo’lib,  tadqiqotning  kankret  metodikasi  amal 

qiladi  va  o’z  navbatida  bu  bosqich  birin  ketin  qo’llaniladigan  qator  bo’g’inga  eksperiment 

seriallarga bo’linadi. 

Tadqiqotning  uchunchi  bosqichi-tadqiqot  ma’lumotlarni  sifat  jixatdan  qayta  ishlashdir.  U 

psixologiyaning matematik aparatini dastlab ilgari surilgan gipotezaning tasdig’i tarzida olingan 

hulosalarning xaqqoniyligi xaqida hukm chiqarish imkonini beradigan turli xildagi statik usullari 

va ehtimolilik nazariyasining asosiy qoidalarini qo’llashni taqozo etidi. 

Tadqiqotning to’rtinchi bosqichi-olingin ma’lumotlarni izohlab berish, ularni psixologik nazariya 

asosida talqin qilish, gipotezaning to’g’ri va noto’g’riligini uzil kesil aniqlashdan iboratdir. 

Barcha tabiiy va ijtimoiy fanlar singari psixologiya ham bundan keyingi tahlilni taqozo qiluvchi 

faktlarni  to’plashning  ikkita  metodiga  –  o’z  navbatida  qator  shakllari  mavjud  bo’lib,  ularning 

mohiyatini o’zgartirmaydigan kuzatuv va eksperiment o’tkazish metodlarigsha egadir. 

Yangi faktlarga ega bo’lishning va obyekt tarzda ilmiy bilishning asosiy vaositasi – eksperiment 

metodidir.  Eksperiment  metodining  ikkita  asosiy  turi  farqlanadi:  laboratoriya  eksperiment  iva 

tabiiy eksperiment. 

Psixologik-pedagogik  tadqiqot  vazifalarini  bajaradigan  tabiiy  eksperiment  psixologo-pedagogik 

eksperiment  deb  ataladi.  Har  xil  yosh  bosqichlarida  o’quvchilarning  bilish  imkoniyatlarini 

o’rganishda,  o’quvchi  shaxsini  shakllantirishning  konkret  yo’llarini  aniqlashda  uning  roli 

benihoya kattadir. 

Suhbat  metodi  –  psixologiyaning  ilmiy  tekshirish  metodlaridan  biri  bo’lib,  tekshiruvchi  va 

tekshiriluvchi  o’rtasidagi  savo-javob  tariqasida  ro’y  beradiyu  Suhbat  metodi  tekshiruvchi 

tkshiriluvchiga  o’rganiladigan  muammoning  tabiatiga  muvofiq  oldindan  tayyorlab  qo’yilgan 

savollar beroib, ularga javoblar oladi. Masalan, suhbat metodi yordamida shaxsning qiziqishlari, 

dunyoqarashi,  e’tiqodi,  nutqiy  xususiyatlari  va  boshqa  sifatlari  o’rganilishi  mumkin.  Suhbat 

jarayoni  samimiy,  erkin  ravishda  o’tishi,  savollar  atroflicha  o’ylab  tuzilgan  bo’lishi,  keyingi 

savollar 

Test  –  bu  qisqa  muddatli  topshiriq  bo’lib,  uning  bajarilishi  ba’zan  bir  psixik  funkstiyalar 

mukammalligining  ko’rsatkichi  bo’lib  xizmat  qilishi  mumkin.  Testlar  yordamida  ayrim 

qobiliyatlarning,  ko’nikmalarning,  malakalarning  bor  yo  yo’qligini  aniqlashga,  u  yoki  bu  kasb 

sohasida ishlash uchun layoqatlilik darajasini va xokazolarni bilishga harakat qilinadi. 




Mazkur mavzuni chuqurroq o’rganishda internet tarmog’idagi ma’lumotlarga ham e’tiboringizni 

qaratishni 

tavsiya 

etamiz, 


qarang 

(www.psychology.net.ru). 

 


Download 419,38 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish