|
www.ziyouz.com кутубхонаси
25
—
Мен сизга айтайин,— деди,— пулингизнинг кераги йўқ, ишласангиз бўлгани! Мен сизни
ҳозир эрим дегани номус қиламан!
Жонфиғон қасамнинг ҳар хилидан ичди, кейин бизнинг кафил бўлишимизни сўради. Биз охирги
синоқ бўлиши шарти билан кафил бўлдик, аммо ҳар қайсимизнинг дилимизда: "Бу хотиндан
уялиб қолмасмиканмиз", деган бир анди-ша бор эди. Малоҳат кўнгандан кейин биз чиқиб
кетдик. Самоварда ўтирган эдик, бирпасдан кейин Жонфиғон чиқди ва ёнимнзга келиб:
— Шу гап гап бўддими, ё тағин жиннилиги тутармикин? — деди.
Биз ҳали жавоб бермасдан Малоҳат эшикни очиб қараган эди, Жонфиғон югурганича борди,
иккови кириб кетди.
Eртасига эшитсак, Жонфиғон йўқлаб келган такасалтанг оғайниларини уйига киргизмабди.
1939
Даҳшат (ҳикоялар тўплами). Абдулла Қаҳҳор
www.ziyouz.com кутубхонаси
26
ЎЖАР
Ул тута от қуйруғиндан, «бўл узун соч» деб қўя,
«Тек нега бошда тугул?» Танқидга муҳтож деб қўя.
А. Тўқай
Қутбиддиновга овчи ошнаси иккита тустовуқ инъом қилди. Тустовуқлар тозаланиб,
тузланаётганда Қутбиддиновнинг феъли айниди, яъни биронта шинаванда улфат билан бирпас
дилкашлик қилғуси келди. Унинт қўшниси Заргаров яқин бир ой бўлади, чоракам бир литр
хушбўй винони думба-жигар билан ичгани асраб юрар эди, семиз тустовуқнинг дарагини
эшитиб: «Хайр, қўй сўйсак, яна вино топилар», деди.
Бу икки улфат аҳёнда мана шундай дилкашлик қилган-ларида суҳбат бошдан-оёқ икки
мавзудан четга чиқмас эди: бири — шу кетишда шаҳаримиз яна эллик йилдан кейин қандай
бўлар экан; иккинчиси—сўнгги вақтларда фан ки-шиларни ёшартириш тўғрисида нега индамай
қўйди?
Қутбиддиновнинг ўғли Суяр овқатдан кейин пионерлар саройига кетган эди, соат олтидан ўтиб
бораётир — дараги бўлмади. Шу важдан Қутбиддинов суҳбатнинг бошланишида жиндай
ташвишманд бўлганиданми, бу сафар мавзу шаҳарнинг келажаги, фаннинг жимиб кетгани
эмас, бола тарбияси бўлиб қолди. Заргаровнинг ҳам ўғли бор. Икки ота ҳозирги тарбияни хўп
мақташди. Заргаров узун сўздан хулоса чи-қариб, «мен ёшлигимда шундай тарбия кўрган
бўлсам, ҳозир ерда туриб ойда чорвачилик қилар эдим», деди.
— Мен ҳам, — деди Қутбиддинов,— мен ҳам кўп ҳикматлар кўрсатар эдим. Лекин биродар...
Қани, ичайлик! Ауф... Лекин, биродар, ҳар ёмоннинг бир «аммо»си бўлиши керак, ҳар
яхшининт бир «лекин»и. Ҳозирги тарбия яхши. Ҳеч шубҳасиз яхши! Лекин камчилиги йўқми?
Бор, албатта, бор! Масалан, болаларга шахмат ўйнатишни олайлик. Боланинг мияси шундай
мияки, чунончи... бизнинг молия тили билан айтганда, алоҳида параграф!
— Оҳ-оҳ-оҳ! Отангизга раҳмат! Камол топинг, дўстим! Мен ҳам худди мана шуни айтаман, деб
турган эдим. Шундоқ, дўстим, бола деганингизнинг мияси... Ие, сиз нега оқичмадингиз?
Фикрлар бир жойдан чиқиб, икки танқидчи кўп мамнун бўлишди. Суҳбат яна ҳам жонланиб
кетди. Ҳозирги тарбияни олиб шахматга урилди, шахматни олиб тарбияга; икковининг ҳам
дабдаласи чиқарилди. Қутбиддинов рюмкаларни яна тўлдирди, вилка билан иягини қашлаб
давом этди:
— Шахматнинг яна бир зарари шуки, агар ғирром одам билан ўйнасангиз, асабингиз бузилади.
Ўттиз тўртинчи йилда Бобожонов билан ўйнаган эдим, ғирромлик қилиб шоҳимни олиб қўйди.
Шоҳимни бер, мен сенга бўлак нарса берай, десам кўнмади, чўнтагига солиб қўйди. Жаҳлим
чиқиб қолган экан, шоҳсиз ўйнай бердим, барибир қолдирдим. Шундан бери ўйнамайдиган
бўлиб кетдим. Нима кераги бор? Хўш, ана қолдирдим, нима бўпти?
—
Шуни айтинг, поезддан қолиптими?
Соат саккизда ўтганда Суяр келди. У, эшикдан жуда ҳовлиқиб кирган эди, буларни кўриб
шашти қайтди; секин ичкариги уйга кириб кетаётганида Заргаров кўриб қолди.
— E,
э, йигитча! Қани, бу ёққа келинг-чи! Ҳў, баракалла, мулла Суяр! Отасини суярми,
онасини суярми, а? Ё иккалаларини ҳам суярми?
Қутбиддиновнинг оталик меҳри жўш уриб кетди. Суярнинг бошидан, юзидан ўпди, қучоқлади.
—
Албатта, отасини суяр-да, а, ўглим? Бизнинг ўғил кўп яхши-да: биров билан уришмайди,
папирос чекмайди, онасидан отасини яхши кўради, шахмат ўйнамайди...
Суяр ўзининг қувончини тантана билан эълон қилди:
—
Бугун инструкторимизни қолдирдим, дада!
— E,
ана энди! Кўп бемаъни иш қилибсиз-да, ўғлим! Шахмат ўйнамагин, демабмидим? Қара,
бурнингдан сув оқяпти, миянг суюлибди!
Даҳшат (ҳикоялар тўплами). Абдулла Қаҳҳор
Do'stlaringiz bilan baham: |
