“Метрология асослари ” фанидан амалий машғулотлар учун электрон ўқув-услубий қўлланма



Download 1,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/68
Sana21.02.2022
Hajmi1,69 Mb.
#25476
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   68
Bog'liq
metrologiya asoslari

2.1
. Қурилманинг тавсифи
 
 
 
4-
расм 
Электромагнит ўлчаш асбоби 
Электромагнит ўлчаш механизми механизми 1 - қўзғалмас электромагнит 
ғалтаги; 2- ўзак; 3- спиралсимон пружина; 4-тинчлантиргичдан иборат. 
Электромагнит ўлчаш механизмлари ясси (4-а расм) ва думалоқ (4-б 
расм) ғалтакли қилиб тайёрланади. Бу ғалтаклар қўзғалмас бўлиб, улардан 
ўлчанувчи ток ўтади. Бунда ҳосил бўлган магнит майдони қўзғалувчан икки 
б) 
а) 


ўзакка таъсир этиши оқибатида (4-б расм) бу ўзак ғалтак ичига тортилади. 
Натижада ўқ айланиб кўрсаткични бирор бурчакка буради. 4-б расмда 
кўрсатилган механизмда қўзғалмас ва қўзғалувчан ўзаклар бир хилда 
магнитланади. Натижада қўзғалувчан ўзак қўзғалмас ўзакдан итарилиб ўқни 
айлантиради.
Умуман айлантирувчи момент М магнит майдони энергиясидан 
қўзғалувчан қисмнинг бурилиш бурчаги бўйича олинган ҳосиласига тенг: 
М=dW
e
/d
α. 
Ферромагнит ўзакли ғалтак магнит майдонининг энергияси: 
W
e
=
2
LI
2


бу ерда L ғалтак индуктивлиги, у ўзакнинг ҳолатига ва ғалтакнинг 
ўлчамларига боғлиқ. 
I – 
ғалтакдан ўтаётган доимий ток. 
Қўзғалувчан қисм мувозанат ҳолатида бўлганда: 

М= М
α
ёки
2
LI
2

=W
α,
(3) 
бундан
α =
α
d
dL
I
W
2
1
2

(4) 
(4
) ифода электромагнит ўлчаш механизмларининг шкала тенгламаси 
деб аталади. Бурилиш бурчаги α ўлчанаётган токнинг квадратига тўғри 
пропорционал. Ғалтакдан ўзгарувчан ток ўтганда ҳам α учун бир хил (4) 
ифодага эга бўламиз. Бу ҳолда (4) ифодадаги I – токнинг эффектив 
қийматидир, шу сабабли электромагнит ўлчаш асбоблари ўзгарувчан ва 
ўзгармас ток занжирларида қўлланилиши мумкин. Уларнинг шкаласи нотекис 
бўлиб, квадратик характерга эга ва бундай шкаланинг бошланғич қисмидан 
фойдаланиш анча ноқулай. Электромагнит ўлчаш механизмлари амперметр, 
вольтметр сифатида ва логометрик механизми принципида ясалганда эса 
фазометр, фарадометр ва чатотомерлар сифатида ишлатилади. Афзалликлари: 
• 
ҳам ўзгарувчан, ҳам ўзгармас ток занжирларида ишлатилади; 
• 
бевосита катта қийматдаги токларни ҳам ўлчаши мумкин;
• 
конструкцияси нисбатан содда.
• 
Камчиликлари: 
• 
шкаласи нотекис (квадратик) даражаланади; 
• 
ўлчаш хатолиги бироз катта (магнитоэлектрикка нисбатан);
• 
сезгирлиги юқори эмас. 
Метрология для нанотехнологий.mp4
 

Download 1,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish