Bolalar kasalliklari propedevtikasi


ASAB  TIZIMI  VA  ASAB  RUHIY  TARAQQIYoT.  BOLALARNING



Download 5,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/343
Sana31.12.2021
Hajmi5,81 Mb.
#258509
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   343
Bog'liq
bolalar kasalliklari propedevtikasi 2

 
ASAB  TIZIMI  VA  ASAB  RUHIY  TARAQQIYoT.  BOLALARNING 
ASAB TIZIMI VA ASAB RUHIY TARAQQIYoTINI BAHOLASh. STATIKA, 
MOTORIKANING 
ShAKLLANISh 
BOSQIChLARI. 
FIZIOLOGIK 
REFLEKSLAR  (PAYDO  BO‘LISh  VA  SO‘NISh  VAQTI).  NUTQ,  XIS-
TUYG‘U VA MULOQAT ShAKLLLARINING RIVOJLANIShI. 
Har  tomonlama  bekami  ko‗st  sog‗lom  tug‗ilgan  bola  to‗g‗ri  tarbiya  va 
normal  tashqi  muhit  ta‘sirida  barkamol  jismoniy  o‗sib  borish  bilan  bir 
qatorda  yoshiga  monand  ravishda  unda  harakat  va  aqliy  rivojlanish  belgilari 
paydo  bo‗lib  boradi.  Asab  tizimi  faoliyati  murakkablashib  va  takomillashib 
boradi. Bosh miya va uning muhim strukturasi elementlarining jadal rivojlanishi, 
bolaning  bir  yoshgacha  bo‗lgan,  ayniqsa  birinchi  oylik  davrlarida  kuzatiladi.  Bu 
jarayon  bolani  tashqi  muhit  bilan  o‗zaro  munosabatini  sekin  asta 
takomillashib  va  asab-  ruhiy  faoliyatini  rivojlantirib  borishi  bilan 
chambarchas bog‗lik bo‗ladi. Bolaning bir yoshgacha bo‗lgan davri oliy asab 
faoliyatining  tez  rivojlanish  davri  hisoblanadi.  I.  P.  Pavlov  ta‘kidlashicha, 
markaziy  asab  sistemasi  xususiyati  irsiy  va  tarbiya  omillari  sintezi 
hisoblanadi. 
Asab  tizimi  homiladorlikning  2-  haftalarida  birinchi  bor  medulyar 
plastinka holida paydo bo‗lib, keyinchalik u medulyar naychasi holiga aylanadi. 
Bu naychaning yuqorigi qismi o‗sib miya pufakchalarini, pastki qismi esa orqa 
miyani  hosil  qiladi.  Birlamchi  miya  pufakchalaridan  homiladorlikning  5-6-
haftalarida  bosh  miyaning  ma‘lum  asosiy  qismlari  shakllanadi;  miyaning  ikki 
yarim  shari  qadoqli  tana  bilan  bog‗langan  holda;  oraliq  miya,  o‗rta  miya, 
ko‗prik miya, uzunchoq miya. Medulyar naychaning orqa qismidan orqa miya 
hosil  bo‗ladi.  Bosh  miya  asab  hujayralarining  shiddat  bilan  bo‗linishi 
homiladorlikning  10-18-  haftalariga  to‗g‗ri  kelib,  bu  markaziy  asab  sistemasi 
shakllanishining  eng  nozik  (kritik)  davri  deb  hisoblanadi.  Mana  shu  davrda 
virus,  toqsin  va  dorilar  ta‘siri  homila  miyasiga  juda  qattiq  shikast  yetkazishi 
mumkin.  Keyinchalik  hujayralar  bo‗linishi  jadallashadi  va  bu  bolaning  ikki 
yoshgacha  davom  etadi.  Agar  katta  kishi  bosh  miyasining  hujayralar  sonini 
100%  deb  olinsa,  yangi  tug‗ilgan  chaqaloqda  miya  hujayralarini  25%  ,  6 
oylikda 66% , 1 yoshda 90- 95% shakllangan bo‗ladi. 
Homiladorlikda  miya  pufakchalarini  ichki  qavatiga  nisbatan  qobiq 
qismini tez o‗sib borishi unda burmacha va o‗yiqchalar paydo bo‗lishiga olib 
keladi. Bosh miya asosiy qismlarini rivojlanishida har biri o‗ziga xos muddat va 
sur‘atga  ega  bo‗ladi.  Miya  qobig‗ining  kulrang  moddasini  takomillashishi 
nisbatan  erta  va  yuqori  suratda  kechadi.  Miyacha  va  gipotalamus  yadrolari 
tarkibiy  qismini  o‗sib  takomillashishi  homiladorlikning  4-5-  oylarida 
tezlashadi.  Miya  qobig‗ining  rivojlanishi  xomilalikning  oxirgi  va 
tug‗ilgandan   keyin   birinchi   oylarida   ayni qsa  tezlashadi .  Asab 
hujayralarining 
rivojlanib 
takomillashishi  
bilan 
bir 
qatorda 


 
65 
homilalikning  4  oylaridan  o‗tkazuvchi  asab  yo‗llarida  mielinizannya  jarayoni 
boshlanadi.  Tug‗ilguncha  bo‗lgan  davrda  esa  orqa  va  uzunchoq  iya 
o‗tkazuvchi  yo‗llarining  mielinizatsiya  jarayoni  jadal  suratda  kechadi.  Asab 
tolalarning  rivojlanishi  homilalikda  va  tug‗lgandan  keyin  markazga 
intiluvchi  va  kefalo-  kaudal  yo‗nalishida  kechadi.  Shuning  uchun  ham 
birlamchi reflektor reaksiya shu yo‗nalishda vujudga keladi. 

Download 5,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish