“Umumiy fizika” kursidan mustaqil ishlarni bajarishdagi uslubiy ko’rsatma



Download 0,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/57
Sana31.12.2021
Hajmi0,89 Mb.
#257767
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   57
Bog'liq
umumiy fizika MUSTAQIL ISH

Foydalaniladigan adabiyotlar: 

1.  I.V.Savelyev. “Umumiy fizika kursi”. I qism. T.O‟qituvchi. 1973 y. 7-8 

betlar. 

2.  O.Ahmadjonov. Fizika kursi. T.O‟qituvchi. 1985 y. 

 

8-Ma’ruza. Molekulalarning massasi va o’lchamliligi 

   Molekulalar massasi 10 

 27 


 10 


 26


  kg oralig‟ida bo‟ladi. Fizikada atom yoki 

molekulani  massasi  massaning  atom  birligida  (m.a.b)  o‟lchanadi.  M.a.b.  sifatida 

miqdor  jihatdan  uglerod  12  atomi  massasi-ning  1/12  ulushi  olinib,  (kg)  larda 

ifodalanadi: 

m

b

 = 1m.a.b. = 1/12 m



c

 = 1,66057 ∙  10

 27 


kg. 

Atom va molekulalarning massasi  shu 1 m.a.b. ga nisbatan solishtiriladi va 

uni atomning nisbiy massasi va nisbiy molekulyar  massa deb yuritiladi. 

 

Moddaning  nisbiy  molekulyar  massasi  M  deb,  shu  modda  molekulasi 

massasini (mm) uglerod 12 atom massasining 1/12 qismiga nisbatiga aytiladi: 

M = 


m

m

м

с

1

1 2



 

  Xalqaro  birliklar  tizimi  (SI)da  modda  miqdorini  o‟lchash  uchun  asosiy 

birlik  sifatida  mol  qabul  qilingan.    1  mol  deb,  moddaning  nisbiy  molekulyar 

massasiga teng kg larda olingan modda miqdoriga aytiladi. 

Italyan  olimi  Avogadro  1811  yilda  1mol  gaz  uchun  quyidagi  qonunni  yaratdi: 



normal sharoitda har qanday 1mol gaz 22,4l hajmni egallaydi va unda 6,02.1023 

1/mol dona molekula bo’ladi. 

N

A



 = 6,02 ∙ 10 

-23


  1/mol 

Avogadro  qonunidan  har  qanday  massali  moddadagi  molekulalar  sonini  aniqlash 

mumkin. Buning uchun Avogadro sonini mollar soniga ko‟paytirish kerak: 

N = 


m

M

 N

A



   

 

 



 

(13.8) 


 

Agar  bitta  gaz  molekulasi  massasini  Avogadro  soniga  ko‟paytirsak, 

moddaning molekulyar massasi kelib chiqadi: 

 

 



 

 

 



M = m

m

  ∙ N



A

  

(kg/mol) 




 

 



Avogadro  qonunidan  foydalanib,  molekulalar  o‟lchamlarini  taxminan 

hisoblash mumkin. Misol uchun suv molekulasini hajmini topish uchun 1 kmol (6 

kg) suvni hajmini (0,018 m

3

) avogadro soniga bo‟lish kerak. 



V

м

 = 0,018/6 ∙



 

10

26



 = 30

 

∙ 10 



– 30 

 м

3



 

 

Bundan  suv  molekulasining  chiziqli  o‟lchami  taxminan  quyidagiga  teng 



ekanligi kelib chiqadi: 

d

A





3 0 1 0



3 1 0

3

3 0



3

1 0


0

 

Boshqa molekulalar ohlchamlari ham bir necha angstrem tartibida bo‟ladi. 



 


Download 0,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   57




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish