Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini



Download 4,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet130/168
Sana31.12.2021
Hajmi4,26 Mb.
#254890
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   168
Bog'liq
elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini tamirlash manbalari

j
j
R
R
, ya’ni simning yuqori chastota tokiga R
j
qarshiligi  yanada  ortadi.  «Yaqinlik  effekti»  karkas  diametriga
ham, sim diametriga ham bog‘liq. Karkas diametri qancha katta
bo‘lsa,  «yaqinlik  effekti»  ning  ta’siri  va  yuqori  chastota  tokiga
qarshilik shuncha kam bo‘ladi, demak, g‘altak asilligi ortadi. Sim
diametri qancha katta bo‘lsa, tok taqsimotining «o‘roqsimonligi»


173
shunchalik  kuchli,  undagi  sarf  qarshiligi  shunchalik  yuqori  va
g‘altakning asilligi shunchalik kichik bo‘ladi.
Chulg‘am  simining  diametrga  bog‘liqlik  chizmasida  (8.5-
rasm)  sirt  effekti  va  «yaqinlik  effekti»  ta’sirini  yig‘ib  shunday
xulosaga  kelish  mumkinki,  berilgan  o‘lchamlarda  simning
yuqori chastota tokiga qarshiligining eng kichik qiymati R
min
 ni
olish  uchun  (g‘altakning  eng  yuqori  asilligi)  chulg‘am  simning
eng  ma’qul  diametrini  tanlash  kerak.
Induktivlik g‘altaklarining temperatura barqarorligi ularning
L  induktivligi  va  Q  asilligining  temperatura  ta’sirida  o‘zgarishi
bilan aniqlanadi. Temperaturaga qarab g‘altak karkasining uzun-
ligi va diametri o‘zgaradi,  temperaturaning ortishi induktivlikni
oshiradi,  pasayishi  esa  —  uni  kamaytiradi.  G‘altakning  tempe-
ratura  barqarorligi  miqdor jihatdan  induktivlikning  temperatura
koeffitsiyenti ITK va induktivlikning temperatura nobarqarorligi
(sikllimasligi) va induktivlikning ITNK bilan baholanadi:
8.4-rasm. «Yaqinlik effekti» da g‘altak
simidagi tok taqsimoti.


174
ITK=L/(L

li;  ITNK=100%  (
0
0
'
L

)/L
0
,
bu  yerda,  L
0
  —  20°C  induktivlik,  Gn;
L  —  temperatura  l ga o‘zgargandagi  induktivlik o‘zgarishi
(Gn);
'
0
  berilgan  ish  diapazonida  temperaturaning  bir  qancha
o‘zgarish sikllarini o‘tkazgandan so‘ng olinadigan 20°C dagi in-
duktivlik (Gn).
Nosikllilik g‘altak parametrlarining qaytmas geometrik o‘zga-
rishlari,  jumladan,  g‘altak  o‘ramining  siljishi  va  deformatsiyasi
oqibatidir.
Keramik  yoki  polistirol  karkas  yoxud  press  kukundan  qilin-
gan  karkasli  bir  qatlamli  g‘altaklarda  ITK=(50100)·10
-6
  1/°C,
ko‘p qatlamli g‘altaklarda esa, (100200)·10
-6
 1/°C ga teng. No-
sikllilik koeffitsiyentining qiymati foizning o‘ndan bir ulushidan
tortib  birlik  foizlargacha  boradi.  Magnit  o‘zakli  g‘altaklarda
8.5-rasm. G‘altakning yuqori chastotali tokka qarshiligining
 chulg‘am simining diametriga bog‘liqligi.
R
R

min
R
f
R
6
R
n
d
d
ort


175
ITK
o‘
= ITK+TK
o‘
  (bu  yerda,  TK  
o‘
  —  o‘zakning  amaldagi
magnit  singdiruvchanligining  temperatura  koeffitsiyenti).  Bu
formuladagi ikkinchi qo‘shiluvchi ko‘pincha birinchisidan katta
bo‘lganligidan,  o‘zakli  g‘altakning  temperatura  barqarorligi
o‘zaksiz  g‘altaknikidan  doim  yomon  bo‘ladi.  Ferrit  o‘zaklari
bo‘lgan  kichik  o‘lchamli  va  jajji  g‘altaklar  induktivligining
barqarorligi,  odatda,  past  bo‘ladi.  O‘zakning  
o‘
  si  qancha
yuqori bo‘lsa, barqarorlik shuncha past bo‘ladi.
Induktivlikning temperaturaga barqarorligini oshirish uchun
KTR  kichik bo‘lgan  (keramika) karkas  olinishi, simni  karkasga
zich  qilib  yopishtirilishi  («qaynoq»  o‘ram  hosil  qilish  yoki
keramik  karkasga  kumush  yo‘lkalarni  kuydirib  qoplash)  kerak.
Shunday  yo‘l  bilan  QT  va  UQT  g‘altaklarida,  induktivlik  10  mk
Gn  dan  katta  bo‘lmagan  hollarda  ITK  =(5

10)·10
-6
  1/°C  ga
erishishi  mumkin.  Ko‘p  qatlamli  g‘altak  temirdan  yoki  alsifer-
dan  (ferritdan  emas)  qilingan  o‘zaklar  ishlatish  yoki  umuman
o‘zak ishlatmaslik maqsadga muvofiqdir.
Temperatura ta’sirida asillik o‘zgaradi. Buning sababi — sirtqi
effekt  va  «yaqinlik  effekti»  bilan  aniqlanadigan  simning  amal-
dagi  diametri  yoki  karkas  diametrining  o‘zgarishidir.  Tempera-
tura ko‘tarilganda asillik kamayadi, pasayganda esa u ortadi.
G‘altakning  xususiy  sig‘imi  karkas  dielektrigi  yoki  sim
izolatsiyasi  orqali  o‘ramlar  orasidagi  C
1
  sig‘im  va  havo  orqali
o‘ramlar orasidagi C
Lx
 sig‘imlardan tashkil topadi: C
L
=C
L1
+C
Lx
.
C
L1
 va C
Lx
 sig‘imlar orasidagi o‘zaro nisbat o‘ramning turi va
karkas  shakliga  bog‘liq.  Bir  qatlamli  g‘altak  silliq  karkasli
bo‘lsa,  C
L1
= (0,30,4)C
L
;  o‘yma  karkaslisida  (spiral  ariqchali)
C
L1
=(0,60,8)C
L
;  qirrali  karkaslisida  C
L1
=(0,20,3)C
L
;  karkas-
sizlarida C
L
=C
L1
; ko‘p qatlamli g‘altakda C
L1
=C
L
.
G‘altakning tegishli sig‘imi o‘rash turi va o‘ramlar soniga bog‘-
liq. Masalan, C
L
 bir qatlamli odim g‘altak sig‘imi 0,5—1,5 pF,


176
bir  qatlamli  yaxlit  g‘altakniki  3—5  pF,  universal  turidagisiniki
5—9  pF,  ko‘p  qatlamli  oddiy  g‘altakniki  20—30  pF  bo‘ladi.

Download 4,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish