A k a d e m I ya trasologik ekspertiza

qirindi hosil bo‘lishi. 
 
Shuningdek, arralash izlari narsa-buyum kesilgan (bo‘lingan) maydon-
larda yuzaga kelib, arraning kesuvchi qismiga mos keluvchi do‘ng va 

---

 117 
botiqlar ko‘rinishidagi relyefni tashkil etadi. Ular o‘zaro parallel va 
burchak ostida joylashadi. Shuni nazarda tutish kerakki, bu relyef 
asbobning qandaydir alohida xususiyatlarini aks ettirmaydi va 
identifikatsiya qilishda foydalanish mumkin emas. 
Arra sal tekkan joy izlari sirt va yonlama devorlarga ega bo‘lib, to‘liq 
arralangan joyga o‘xshash yuzani tashkil etadi. Sirtning relyefi asbob 
tishlari ta’sirida hosil bo‘lgan va bir-biriga qoplangan ko‘ndalang izlardan 
iborat bo‘ladi. Bunda mazkur holat sirtning relyefiga qarab arralovchi 
asbobni identifikatsiya qilish imkoniyatini puchga chiqaradi. 
Ba’zi hollarda iz tagida arra tishlarining «tiqilish» izlaridan iborat 
statik izlar topilishi mumkin, ularda buyum tashqi tuzilishining belgilari 
ifodalanadi. 
Ta’kidlash kerakki, metall buyumlarni metall arra (arradasta) bilan 
arralashda alohida tishlarning kesuvchi qirrasi relyefining xususiyatlarini 
ifodalovchi mikrotrassalar yuzaga kelib, ular o‘z navbatida identifikatsiya 
qilishda foydalanilishi mumkin. 
Nadfil va arratarosh (napilnik) bilan arra sal tekizilgan va arralangan 
izlar, arraning kertik tishlarining ketma-ket davomiy ta’siri  natijasida hosil 
bo‘lgan trassalar bir-birini qoplashi natijasida alohida tishlarning 
alomatlarini ajratib olishga xalaqit beradi. Mazkur izlarda asbobning shakli 
va hajmini tavsiflovchi umumiy belgilar qoladi. 
Kesuvchi doiralar va shishakeskich ishlatish orqali hosil bo‘ladigan 
izlarda ham umumiy belgilar (turdosh va alohida turga tegishli) birmuncha 
umumiy bo‘lgan belgilar ifodalanadi. 
Metallni termik kesish  izlarida ko‘pincha kesish (gaz yoki elektrda 
payvandlash) usulini  aniqlash imkonini beruvchi belgilar mavjud bo‘ladi 
va bunda qo‘llanilgan qurolni aniqlash imkoni tug‘iladi.