Termiz davlat universiteti tarix fakulteti falsafa kafedrasi dinshunoslik

4. O‘zbekistonda faoliyati aniqlangan norasmiy diniy jamoa va sektalar. 
Tarix  shuni  ko‘rsatadiki,  chuqur  ijtimoiy-siyosiy  o‘zgarishlar  boshidan 
kechirayotgan jamiyatda rivojlanishning «yagona to‘g‘ri yo‘li»ni, agar jamiyatdagi 
vaziyat  salbiy  tomonga  yo‘nalgan  bo‘lsa,  «yagona  najot  yo‘li»ni  bilishga  da’vo 
qiluvchi  turli  diniy  jamoalar  yoki  sektalar  vujudga  kelishi  kuzatiladi. 
O‘zbekistonda  ham  1990-yillarning  boshida  muayyan  darajada  xarizma  va 
tashkilotchilik  qobiliyatlariga  ega,  o‘ziga  ishonchi  yuqori  bo‘lgan  ayrim  «yangi 
dindorlar»  o‘z  g‘oyalarini  boshqalarga  ham  targ‘ib  qila  boshladilar.  Oqibatda 
respublikada  bir  necha  norasmiy  diniy  jamoalar  shakllandi.  Ularning  a’zolari 
orasida maxsus diniy ma’lumotga ega shaxslar deyarli uchramaydi.  
Norasmiy  diniy  jamoalar  ilgari  surayotgan  diniy-g‘oyaviy  qarashlarning 
aksariyati  sof  diniy  xarakterga  ega  bo‘lib,  «xalifalik  qurish»  kabi  diniy-siyosiy 
maqsadlarga  qaratilmasada,  aqidaviy  jihatdan  hanafiylik  mazhabi  ta’limotiga 
mutlaqo  zid  g‘oyalarni  targ‘ib  etish  va  o‘zlariga  ergashmagan  musulmonlar  va 
boshqa  din  vakillariga  o‘ta  keskin  munosabat  bildiriladi.  Jamoa  ichida  ayrim 
holatlarda  fuqarolarning  qadr-qimmatini  kamsituvchi  tartiblar  joriy  qilingan  va 
jamiyatga  salbiy  munosabatlar  shakllantirilgan.  Oqibatda  jamoa  a’zolarining 
jamiyat  va  ijtimoiy  aloqalarning  uzilib  qolishi,  ular  va  boshqa  fuqarolar  orasida 
o‘zaro  mojarolar  kelib  chiqishi,  ayrim  adeptlarning  oilalari  barbod  bo‘lishi  kabi 
ijtimoiy  illatlar  kuzatilmoqda.  Jamoa  rahbarlari  esa  o‘z  tarafdorlarini  shaxsiy 
manfaat  yo‘lida  foydalanish  holatlari  aniqlangan.  Hozirgi  kunda  respublikada 
faoliyati  kuzatilayotgan  norasmiy  diniy  jamoalar  qatoriga  «Ma’rifatchilar», 
«SHohidiylar» va «Baxshillochilar»ni kiritish mumkin.