2-mavzu: shaxs va uning faoliyati. Motiv va motivasiya. Reja

1. Ilk  go‘daklik 

(tug‘ilgandan 1 

yoshgacha) 

2. Go‘daklik 

(1-3 yoshgacha)  

3. Ilk bolalik 

(3-5 yoshgacha)  

4.O‘rta bolalik 

(5-11 

yoshgacha)  

5. O‘spirinlik 

(11-20 

yoshgacha) 

6. Ilk etuklik 

(20-45 

yoshgacha) 

7.O‘rta etuklik 

(45-60 

yoshgacha)  

8.Kechki etuklik 

(60 yoshdan 

yuqori)  

E. Erikson konsepsiyasi bo‘yicha  shaxs rivojlanishining bosqichlari 

 

Amerikalik  psixolog  E.Erikson  nazariyasiga  ko’ra  shaxs  rivojlanishida  ma’lum 

bosqichlarni  albatta  bosib  o’tishini  ta’kidlab,  ularni  hayotiy  psixologik  krizis  tarzda  ta’riflab 

bergan: 

 

tashabbuskorlilikni  namoyon  bo’lishi  -  gunohkorlik,  aybdorlik  hissiga  qarama  - 

qarshi (taxminan 3 yoshdan – 6 yoshgacha); 

 

mehnatsevarlik  -  yetishmovchilik  kompleksiga  qarama  -  qarshi  (7  yoshdan  –  12 

yoshgacha); 

 

o’z shaxsini aniqlash - konforizmga qarama - qarshi (12 yoshdan – 18 yoshgacha); 

 

samimiylikka,  muloqotga  intilish  -  shaxsiy  psixologik  chetlashishga  qarama  - 

qarshi (taxminan 20 yoshlarda); 

 

yangi  avlodni  tarbiyalashdagi  g’amxo’rlik  -  «o’z  -  o’ziga  sho’ng’ib  ketishga» 

qarama - qarshi (30 va 60 yoshlar orasida); 

 

yashab  o’tgan  hayotidan  mamnun  bo’lish  -  umidsizlikka  qarama  -  qarshi  (60 

yoshdan so’ng). 

12-rasm 

 

E.Erikson konsepsiyasiga ko‘ra shaxs 

shakllanishida ushbu bosqichlarini birma–

bir bosib o‘tadi va har bir bosqichda 

insonning ichki dunyosida sifat o‘zgarishlar, 

atrofdagi kishilarga bo‘lgan munosabatlarida 

esa radikal (keskin) o‘zgarishlar ro‘y beradi. 

Shu bilan birga shaxs psixik taraqqiyotining 

davrlarga bo’lib tadqiq etilgan nazariyalardan 

E.Eriksonning yana bir konsepsiyasi - inson 

umrini o’ziga xos betakror xususiyatlarga 

molik 8 ta davrga ajratadigan ta’limoti 

ahamiyatlidir. 

 

 

Amerikalik psixolog E.Eriksonning shaxs konsepsiyasi quyidagicha: 

---

 

 

7 

 

Birinchi  davr

  -  go’daklikda  tashqi  dunyoga  ongsiz  «ishonch»  tuyg’usi  vujudga  keladi. 

Buning bosh sababi ota-onaning mehr-muhabbati, g’amho’rligi va jonkuyarligidir. Agar go’dakda 

ishonchning negizi paydo bo’lmay, borliqqa ishonchsizlik tuyg’usi paydo bo’lsa, voyaga etgan 

odamlarda mahdudlik, umidsizlik vujudga kelish shubhasizdir.