Mavzu. Iqtisodiy axborot tizimlarida axborotlarni himoyalash usullari

Ахборот хавфсизлиги деганда унинг нормал фаолият кўрсатиш жараѐнига 
тасодифий ѐки қасддан аралашишлардан, шунингдек унинг компонентларини 
ўғирлаш, ўзгартириш ѐки бузиб ташлашга уринишлардан ҳимояланганлиги 
назарда тутилади. 

---

АХга ишланаѐтган ахборотнинг махфийлиги ва бутлигини, шунингдек 
тизимнинг таркибий қисмлари ва заҳираларининг бутлигини таъминлаш 
бўйича чоралар кўриш орқали эришилади. 
Ахборотларга кириш деганда ахборот билан танишиш, унга ишлов 
бериш, хусусан ундан нусха кўчириш, уни модификация қилиш ѐки йўқ 
қилиб ташлаш тушунилади. 
Ахборотларга рухсат этилган ва этилмаган киришлар билан фарқланади. 
Ахборотларга рухсат этилганкириш деганда киришни чегаралашнинг 
белгиланган қоидаларини бузмаслик тушунилади. 
Киришни чегаралаш қоидалари кириш субъектларининг кириш 
объектларига киришиш ҳуқуқларини белгилаб беради. 
Ахборотларга рухсат этилмаган кириш бунинг учун белгиланган 
қоида-ларни бузиш демакдир. Ахборотларга рухсат этилмаган киришни 
амалга ошираѐтган шахс ѐки жараѐн мурожаатни чегаралаш қоидаларининг 
бузувчилари 
ҳисобланади. 
Рухсат 
этилмаган 
кириш 
компьютер 
бузғунчиликларининг энг кенг тарқалган кўринишидир. 
Маълумотларнинг махфийлиги бу ушбу маълумотларга тақдим этилган 
ва уларнинг талабдаги ҳимоясини белгилаб берадиган мақомдир. Моҳият 
эътибори билан ахборот махфийлиги бу ахборотнинг фақатгина текширувдан 
ўтган ва кириш ҳуқуқига эга бўлган тизим субъектларига маълум бўлиш 
хусусиятидир. 
Субъект тизимнинг фаол таркибий қисми бўлиб, ахборотларнинг 
объектдан субъектга оқиб ўтишининг ѐки тизим ҳолати ўзгариб кетишининг 
сабабчиси бўлиши мумкин. Объект эса тизимнинг ахборотларни сақловчи, 
қабул қилувчи ѐки узатувчи пассив таркибий қисмидир. Объектга мурожаат 
унда сақланаѐтган ахборотларга мурожаатни билдиради. 
Тизимдаги маълумотлар маъно жиҳатдан дастлабки маълумотлардан 
фарқ қилмаса, яъни улар тасодифий ѐки қасддан қилинган маъно 
ўзгартишлар ѐки бузилишларга учрамаган бўлсагина, ахборот бутлиги