O‘zbekiston respublikasi fanlar akademiyasi

Адабиётлар шарҳи. Ҳозирги вақтда босма ҳарфларни таниб олиш бўйича 
катта тажриба тўпланган. Матнларнинг тасвирларини таниб олиш етарли 
даражада аниқ бажарилади. Бунинг фонида рақамларни таниб олиш жуда осон 
бўлиб кўриниши мумкин. Бироқ бу масала бир қатор унчалик осон бўлмаган 
масалаларни ҳал қилишни кўзда тутади, бунга ёндашувлар ва мақолалар сони ҳам 
гувоҳлик бериб турибди [1-11]. Шубҳасиз, идеал ҳолатда (яъни автомобил рақами 
қатъий горизонтал жойлашган, бир текис ёритилган, тоза сиртга эга, белгилари 
аниқ ажралиб турган ва улар бир-бирларига ҳам, четки чизиққа ҳам ёпишиб 
кетмаган) машина рақамини таниб олиш компьютер кўриш тизими учун ҳеч 
қандай қийинчилик туғдирмайди [2, 3, 8-14]. Ҳаётий ҳолатларда эса бундай 
вазиятлар камдан-кам учрайди. Кўпчилик ҳолатларда ёритилиш бир текис 
бўлмайди, камерадан олинган тасвирларда турли ҳалақитлар мавжуд бўлади. 
Бунда рақамнинг ўзи горизонтга нисбатан сезиларли даражадаги бурчак остида 
жойлашган ва кир доғлари билан қопланган бўлади. Бундай ҳолларда нафақат 
рақам белгисидаги ҳарфларни бевосита таниб олишгина эмас, балки тасвирдаги 
рақам жойлашган жойни аниқлаш ҳам қийинлашади [2, 7-11]. Санаб ўтилган 
муаммоларни енгиб ўтиш учун таниб олиш тизимлари яратувчилари томонидан 
тасвирларни қайта ишлаш ва таҳлил қилишнинг турли усуллари ишлаб 
чиқилмоқда [3-6], хусусан буларга интенсивлик статистикасини ҳисоблаш, 
частотали фильтрлаш, бинарлаштириш кабилар киради. Рақамларни таниб 
олишнинг мавжуд тизимлари маълум шартларни ҳисобга олган ҳолда ишлаб 
чиқилган. Масалан, айрим тизимлар кирланган рақамларни яхши таний олади, 
бошқалари эса кучсиз ёритилганлик шароитларида ишлаш имкониятига эга. 
Адабиётлар таҳлили, хусусан [1-14] ташқи шароитларнинг турфа хиллигини 
ҳисобга олган ҳолда автомобил рақамларини таниб олиш масалалари автомобил 
рақамларини таниб олиш тизимлари яратувчиларининг диққат маркази 
турганлигини кўрсатади. Шунинг учун ҳам автомобил рақамларини автоматик 
таниб олиш тизимларини яратиш масалалари тўлиқ ҳажмда ишлаб чиқилмаган.