100
Magnit zarrachalar asosida faol moddalarni yo„naltirish tizimlari, ularni
zamonaviy tibbiyotda tutgan o„rni
Xozirgi paytda dorilarni samaradorligini oshirishda magnit maydonini o‗rni
oshib bormoqda. Qator ilmiy-tadqiqod izlanishlar natijalari magnit maydoni va uning
yordamida boshqariladigan magnitli dorilarni samaradorligi yuqori bo‗lishi, salbiy
reaksiyalarni darajasi kamaishi, terapiyaning unumdorligi (iqtisodiy tarafdan),
yo‗naltirilganligi tasdiqlamoqda va ―magnitofarmakologiya‖ yoki «magnitoterapiya»larni
shakklanishiga asos bo‗ldi.
Ilmiy tadqiqotlar natijalariga ko‗ra magnit maydoni quyidagi
ijobiy biotrop
xususiyatlarga ega ekanligi aniqlandi:
-
magnit maydoni yallig‗lanish jarayonini kamaytiradi;
-
sedativ,
gipotenziv, og‗riq pasaytiruvchi xususiyatlarga ega;
-
magnit maydonning antimikrob ta‘siri mikroorganizmlarning ferment sistemasini
ishdan chiqarish bilan bog‗liq;
-
magnit maydoni turli asab kasalliklarni (vegetativ polinevritlar, umurtqa pog‗onasi
osteoxondrozlari) davolashda qo‗llaniladi;
-
pereferik tomirlarda qon va limfa aylanishiga ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi;
-
magnit maydonining ta‘siri natijasida to‗qimalarning trofikasi (oziqlanishi) va
mikrotsirkulyasiya, regeneratsiya
jarayonlari faollashadi;
-
magnit maydoni immun sistemasiga xam ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi.
Magnitli dori turini yaratishda qator muhim masalalar echilish lozim:
- mo‗‗tadil magnitli to‗ldiruvchilarni tanlash;
- magnit maydoni manbasini qo‗llash;
- dorivor modda uchun mo‗‗tadil dori shaklini yaratish;
- dori modda bilan magnitli to‗ldiruvchilarni mos kelishini o‗rganish;
- yaratilgan
magnitli dori turini
magnitli xususiyatlarini, turg‗unligini,
biosamaradorligini baxolash.
Magnitli to‗ldiruvchilar (materiallar)
Umuman olganda magnitli materiallar, ularning magnitli xosalariga ko‗ra,
kuyidagi guruxlarga tasniflanadi:
- ferromagnetiklar;
- antiferromagnetiklar;
- ferrimagnetiklar.
Ferromagnetiklar
Ferromagnetiklarga temir, nikel, kobalt elementlari va metallarning turli xil
qotishmalari kiradi (masalan
intermetallik brikmalar –SmCo
5
, SmCo
17
- kobalt samariy
qotishmalari)
Eng keng tarqalgan ferromagnit materiallarga temir oksidi birikmalari-
titanomagnetit, maggemit (g-Fe
2
O
3
); sulfidli minerallardan- pirrotin.
Antiferromagnetiklar
Ularga sulfidlar: alabandin (MnS), troilit ( FeS); karbonatlar: siderit ( FeCO
3
)
kiradi.
Ferrimagnetiklar
Bularga ferritlar, granatlar va qator qotishmalar (erda kam uchraydigan
elementlar saqlovchi). Ularning keng qullaniladigan vakillari magnetit – temir ferriti
(Fe
2
O
3
FeO) yoki (Fe
3
O
4
).
Magnetit - eng ko‗p ishlatiladigan magnit to‗ldiruvchi va kimyoviy usulda
reaksiya natijasida olinadi:
101
2 FeCl
3
+ FeCl
2
+ 8 NaOH
Fe
3
O
4
+ 8 NaCl + 4 H
2
O
Lekin magnetit tabiatda xam uchraydi. Ayrim bakterialarni magnetitni sintez
qilish qobiliyati bor. Undan tashqari odamning tanasida xam magnetit uchrar ekan.
Magnetitning mutlaqo organizmga bezarar ekanligi aniqlangan (endogen modda).
Undan tashqari magnetit o‗zi bakteriostatik, bakteritsid xususiyatga ega ekanligi
ko‗rsatilgan. Nisbatan arzon modda.
SHu guruxdagi moddalarga yana bariy geksaferriti kiradi. Uning kimyoviy
formulasi: VaO
.
6 Fe
2
O
3
.
Magnit maydoni manbalari
Magnitoterapiyada doimiy ( DMM) va o‗zgaruvchan ( O‗MM) magnit maydonlari
qo‗llaniladi. SHunga qarab turli magnit maydoni manbalari qo‗llaniladi.
DMM manbalari sifatida ferrit bariy ( VaO 6Fe
2
O
3
), stronsiy va boshqa metallar
keramikalaridan tayyorlanadi.
NPO ―Ferrit‖ da ( Sankt-Peterburg ) turli xil tibbiyot magnitlar ishlab chiqariladi:
-―MKM2-1‖-magnit kolsevoy meditsinskiy dvupolyusnoy;
- ―MDM2-1‖- magnit diskovыy meditsinskiy dvupolyusnoy;
- ―MPM2-1‖ magnit plastinchatыy meditsinskiy dvupolyusnoy;
Oxirgi yillada DMM manbalari sifatida elastik magnitlar
taklif etilgan
O‗MM magnit maydonlari sifatida
―Polyus –1‖, ―Polyus-2‖, ―Polyus-101‖, ―Magniter‖, ―Mag-30‖, ―Gradient-1‖, ―PDMP-
01‖, ―Polemig‖, ―Alimp-1‖ apparatlari qo‗llaniladi.
Elastik magnitlar ( EM). 1980 yillardan boshlab elastik magnitlar -EM ishlab
chiqariladi. EM lar bu murakkab tarkibli materiallar. Ular tabiiy eki siloksan
kauchuk, vinilpirrolidon va xar xil magnitli to‗ldiruvchilardan tashkil topgan bo‗ladi.
Asosan ularning tarkibiga bariyli ferrit - Ba Fe
12
O
19
eki kobaltsamariy qotishmalari -
SmCo
5
kiritiladi. EM lar yuqori elastik xususiyatlarga ega bo‗lib, toksik
reaksiyalardan xolis bo‗lganligi uchun ular sirtga va odamning tanasiga kiritish uchun
xam ishlatiladi.
Sirtga qo‗llaniladigan EM lar applikator sifatida bo‗lib parda, uzuk, marjon,
bilakuzuk, kamar va sh.u. shakklarida bo‗lish mumkin va tananing kerakli joyiga
o‗rnatiladi. SHunday magnitlar asosida yaratilgan vositalar xozirgi paytda
magnitotronlar deb ataladi ( rasm 1).
Do'stlaringiz bilan baham: 
