Fiziologiyasi va gigiyenasi

Miyacha.
  Uzunchoq miya va ko'prikdan keyin m iyacha joylash­
gan  b o ia d i.  M iyacha  ikkita  yarim sharlardan  iborat  b o iib .  chuval- 
chang  shaklida  birikkan  b o ia d i.  M iyachaning  kulrang  moddasi 
uning  p o 'stlo g 'i  shaklida  ustki  yuza  qismida  yotadi.  Bu  po'stloq- 
ning  qalinligi  1-2.5  mm  miyachaning  yuzasi  k o 'p   sonli  egatlar  bi­
lan  g'adir-budur  uyma-chuqurliklar  ko'rinishida  b o ia d i.  M iyacha 
po'stlo g 'in in g ostida oq modda joylashgan va uning ichida esa kul­
rang  moddaning  to 'rtta  yadrosi joylashadi.
Oq  moddaning  tolalari,  m iyachaning  o'zini  turli  qismlarini 
orasidagi  bog ian ish larn i  ta in in   etadi  ham da  pastki,  o ila n g i  va 
yuqorigi  miyacha  oyoqchalarini  hosil  qiladi  va  miyachani  m iya­
ning  boshqa  b o iim la ri  bilan  b o g iay d i.
M iyachaga  gavda  harakatlanayotgan  paytda  qo 'zg'atiladigan 
barcha retseptorlardan im pulslar keladi. Miyacha murakkab harakat 
aktlarini  koordinatsiyalashda  ishtirok  etadi.  Miyacha  bilan  bosh 
miya katta yarim sharlari  p o'stlog'ining ikki tom onlam a aloqasi har 
xil  harakatlarning  bajarilishiga  ta'sir  ko'rsatish  imkonini  beradi.
Bosh miya katta yarim sharlari  miyacha orqali  skelet muskullari 
tonusini  (taqsimlaydi  va qayta taqsimlaydi)  boshqaradi  va  ularning 
qisqarishini koordinatsiyalaydi.  Odamlarda miyachaning funksiya­
si  buzilganida yoki  olib tashlanganida m uskullar tonusini boshqari­
lishi  buziladi:  qo 'l  va  oyoqlar  harakati  keskin,  koordinatsiyalash- 
magan.  telbalarcha harakat,  q o i-o y o q lar va bosh tinim siz  qaltirav- 
di  va tebranadi.  L. A.  Orbeli  ishlari  bilan  vegetativ funksiyalam ing 
bajari 1 ishida  (yurak-tom irlar tizim  faoliyatida.  nafas,  ovqat  hazmi, 
term oregulatsiya)  m iyachaning  ishtiroki  har  tom onlam a  ko'rsatib 
berildi.
Yangi  tug'ilgan  bolalarda  miyacha  yaxshi  rivojlanm agan.  lekin 
miyacha  nerviari  yarim sharlarnikidan  yaxshi  rivojlangan  bo'ladi. 
Hayotning  birinchi  yilida miy acha jadal  o'sadi.  K.eyinchalik  uning 
o 'sish  tempi  susayadi,  15  yoshli  bolalarda  miyacha  voyaga yetgan 
odamlardagi  o ic h am g a  yetadi.