Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti axborotlashtirish texnologiyalari

Uses ; 
Bu  yerda  Uses  –  xizmatchi  so’z  (ishlatadi),  - 
bog’lanish o’rnatiladigan modullar ro’yxati. Ro’yxat elementlari bir-biridan vergul 
bilan ajratiladigan modullar ismlaridan tarkib topadi. 
Modullar boshqa modullarni ishlatishi mumkin. 
Interfeysli  qism  Interface  so’zi  bilan  boshlanadi.  Bu  qism  modulning  barcha 
global  obyektlari  (turlar,  o’zgarmaslar,  o’zgaruvchilar  va  qismiy  dasturlar)  e’lon 
qilinadi, qayerdaki ularni asosiy dasturga va/yoki boshqa modullar murojaat qilish 
mumkin bo’lishi uchun. 

---

 
28
Interfeysli qismda katta qismiy dasturlarni e’lon qilishda faqat ularning ismi 
ko’rsatiladi, asosiy dasturda esa berilgan o’zgaruvchilar vash u qismiy dasturlarga 
murojaat  mumkin  bo’ladi.  Interfeysli  qismda  qismiy  dasturlarni  e’lon  qilish 
ularning kompilyasiyasini avtomatik bajarish uchun yuboriladi. 
Bajaruvchi  qism  Implementation  so’zidan  boshlanadi  va  interfeysli 
qismda  e’lon  qilingan  qismiy  dasturlardan  tashkil  topadi.  Unda  quyidagi  modul 
uchun  lokal  obyektlar  e’lon  qilinishi  mumkin:  yordamchi  turlar,  o’zgarmaslar, 
o’zgaruvchilardan  hamda  nishonlar,  inisializasiya  qismida  ishlatilayotgan  bo’lsa. 
Bajariluvchi  qismda  modulning  interfeysli  qismida  e’lon  qilingan  qismiy 
dasturlarni yozish uchun interfeysli qismida yozilgani uchun formal o’zgaruvchilar 
ro’yhatini tashlab sarlavhani yozish mumkin. 
Inisializasiya  qismi  modulni  tugatadi.  U  begin  so’zi  bilan  birga 
qatnashmasligi yoki bo’sh (unda begin so’zidan keyin end so’zi keladi) bo’lishi 
mumkin.  Inisializasiya  qismida  dastur  fragmentlaridan  tashkil  topadigan 
bajariladigan  instruksiyalar  joylashadi.  Bu  instruksiyalar  boshqaruvni  asosiy 
dasturga berish va uni ishga tayyorlash uchun ishlatiladi. 
Inisializasiya qismi bo’sh bo’lishi mumkin emas – bo’sh qism dasturni ishga 
tushirishda boshqaruvni yuborishda bo’sh instruksiyalardan tashkil topadi. 
Modul  yoki  asosiy  dasturning  kompilyasiya  jarayonida  barcha  yuqorida 
Uses
  modulidagi  berilgan  qismlar  kompilyasiya  qilingan,  ularning  natijasi  esa 
*.tpu
 kengaytmali bir xil nomli fayllarda joylashgan bo’lishi kerak. 
 
Nazorat savollari 
 
1. Prosedura-funksiyaning asosiy farqini qanday izohlaysiz? 
2. Funksiya strukturasi qanday aniqlangan? 
3. Funksiyaga murojaat qanday amalga oshiriladi? 
4. Rekursivlik xossasini qanday izohlaysiz? 
5. Lokal va global o’zgaruvchilar qanday farqlanadi? 
6. Parametrlarni lokallashtirish prinsipini izohlab bering; 

---

 
29
7. Qanday maxsus proseduralar va funksiyalarni bilasiz? 
 
 

---

 
30
3. Mavzu. Delphining  grafik imkoniyatlari 
 
Reja:  
1. Chizish sohasi va uning o’lchovlari 
2. Yopiq sohalarni chizish va soha ichini bo’yash 
3. Grafik obyekt yuzasiga matn chiqarish 
4. Grafik primitivlarni chizish usullari 
5. Grafik komponentalar va ular bilan ishlash