Yosh futbolchilarni tayyorlashning

Ta’lim va mashg’ulot vositalari. 

Jismoniy  mashqlar,  gigiyenik  omillar  hamda  tabiatning  tabiiy  kuchi  ta’lim 

va mashg’ulotning vositalari hisoblanadi. 

Malaka  va  ko’nikmalarni  shakllantirish  hamda  takomillashtirish,  asosan, 

jismoniy shakllarni uzviy ravishda bajarib turish bilan bog’liqdir. Mashqlar hilma-

hil bo’lib, ular ta’lim va mashg’ulot jarayonida kelib chiqadigan vazifalarga qarab 

tanlanadi. 

---

 

17 

Jismoniy  mashqlar  harakatni  kordinatsiya  qilishni  yahshilash,  kuchni, 

tezkorlikni, chidamlilik va epchillikni oshirishga yordam beradi. Bunda yurak qon-

tomiri,  nafas  olish  va  organizmning  boshqa  tizimlari  faoliyati  takomillashadi, 

natijada  sportchining  ishchanlik  qobilyati  oshadi,  yuklamadan  keyingi  tiklanish 

jarayoni  tezlashadi.har  bir  mashq  u  yoki  bu  sifat  va  malakalarga  oz  yoki  ko’proq 

darajada  ta’sir  ko’rsatadi.  Shuning  uchun  ham  jismoniy  mashqlar  ko’proq  ta’sir 

etishiga qarab tanlanadi. 

Futbolchilarni  mashg’ulotda  qo’llandigan  hamma  mashqlarni  shartli 

ravishda  uch  guruhga  bo’lish  mumkin:  1)  musobaqa  mashqlari,  2)  mahsus 

tayyorgarlik mashqlari, 3) umumiy tayyorgarlik mashqlari. 

Musobaqa  mashqlari  –  bu  yahlit  harakat  faoliyatidan  yohud  ularning 

majmuidan  iborat.  Bu  harakatlar  majmui  esa  futbol  o’yinini  predmeti  va  futbol 

musobaqasi  qoidalari  asosida  bajariladigan  harakatlar  yig’indisidan  iboratdir.  Bu 

hartakatlar  asosiy  jismoniy  hususiyatlar,  vaziyat  va  harakat  shakllari  mutassil  va 

kutilmaganda  o’zgarib  turgan  bir  sharoitda  kompleks  va  namoyon  bo’lishi  bilan 

ifodalanadi  va  ular  “syujetga”  birlashgan  turli  harakat  faoliyatlarining  sharoitga 

qarab ko’chma va o’zgaruvchanligi bilan ajiralib turadi. 

Mahsus  tayyorgarlik  mashqlari-  musobaqa  harakatlari  elementlarini, 

ularning  variantlarini,  shuningdek,  ish  va  harakatni  shakl  va  harakter  jihatidan 

bunga  juda  o’hshash  hususiyatlar  (oyin  harakatlariva  kombinatsiyalari)ni  o’z 

ichiga oladi. 

Mahsus  tayyorgarlik  mashqlari  futbolda  qa’iy  ravishda  o’yin  hususiyatiga 

qarab  aniqlanadi.  Ayni  paytda  bu  mashqlar  o’yinda  bir  hil  bo’lmaydi.  Ular 

futbolchi  uchun  zarur  bo’lgan  hislat  va  malakalarni  rivijlantirishga  qaratilgan  va 

differensial tarzda ta’sir etishini taminlay oladigan qilib tanlanadi. 

O’z navbatida, mahsus tayyorgarlik mashqlari yordamchi va rivojlantiruvchi 

mashqlarga bo’linadi. Yordamchi mashq- lar asosan harakat shakli va tehnikasini 

egallab olishga ko’maklashadi. 

 

---

 

18