Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

 

 

 

---

- 15 - 

 

 1-rasm    

Fond birjalarining turlari

2

 

 

 

Yuqoridagi  chizmadan  ko’rinib  turibdiki,  xalqaro  amaliyotda  fond 

birjalarining turli mulkchilik shaklida tashkil etilishi mumkin. 

Xalqaro amaliyotda xususiy fond birjalari aktsionerlik jamiyatlari shaklida 

tashkil  etiladi.  Bu  jamiyatlarni  ng  aktsiyadorlari  bo’lib  xususiy  kompaniyalar 

hisoblanadi.  Bunday  mulkchilik  shaklidagi  fond  birjalari  qimmatdi  qog’ozlar 

bilan  birja  savdolarini  tashkil  qilishda  mustaqil  hisoblanadilar.  Birja  savdolari 

mamlakatdagi  mavjud  qonunchilik  asosida  tashkil  etiladi  va  olib  boriladi. 

Amaldagi  qonunchilikni  buzganlik  uchun  ko’zda  tutilgan  huquqiy  majburiyat 

asosida  javobgarlikka  tortiladi.  Xususiy  fond  birjalari  faoliyat  ko’rsatayotgan 

mamlakatlarda  davlat  organlari  tomonidan  o’z  zimmalariga  birja  savdolari  va 

savdo  btimlari  bo’yicha  qaltisliklar  bo’yicha  hech  qanday  majburiyatlarni 

olmaydilar.  Birjalarning  bunday  shakllari  AQShdagi  fond  birjalari,  ya’ni  Nyu 

York  fond  birjasi(New  York  Stock  Exchange)  va  Bubk  Britaniyada  London 

fond  birjasi  (London  Stock  Exchange)  shakllangan  va  ular  o’z  faoliyatini  olib 

bormoqdalar. 

Birja bozorida shu mamlakatning fond birjalarida qimmatli qog’ozlar bilan 

savdo sotiq kiradi. Birjadan tashqari bozorda esa fond birjasidan tashqarida olib 

boriladigan qimmatli qog’ozlar bilan savdo kiradi. 

Biz  bitiruv  malkaviy  ishi  ishimizning  quyidagi  chizmasida  qimmatli 

qog’ozlar bozorining tarkibini ko’ramiz.  

                                                 

2

 Tadqiqotni olib borish davomida turli ilmiy adabiyotlar asosida aks ettirildi.