Саноат маркетинги

 
7.2. Маъмурий харажатлар ҳисоби 

---

Маъмурий харажатларга қуйидагилар киритилади: 
— бошқарув аппарати ходимларига тааллуқли мехнатга ҳақ тўлаш харажатлари; 
— бошқарув аппарати ходимларига тааллуқли ижтимоий суғуртага ажратмалар; 
— енгил хизмат автотранспорти ва бошқа микроавтобусини сақлаш, ёллаш ва ижарага олиш 
харажатлари; 
— хўжалик юритувчи субъект ва унинг таркибий бўлинмаларини ташкил этиш ва 
бошқариш харажатлари; 
— бошқарувнинг техник воситалари, алоқа тармоқлари, огохлантириш воситалари, 
ҳисоблаш марказлари ва ишлаб чиқаришга таалуқли бўлмаган бошқа техник бошқарув 
воситаларини сақпаш ва уларга хизмат кўрсатиш харажатлари; 
— ишлаб чиқариш жараёни билан боғланмаган ходимлар ва мол-мулкнинг мажбурий ва 
ихтиёрий суғуртаси билан боғлиқ; 
— бошкарув ходимларининг хизмат сафарлари харажатлари; 
— вакиллик харажатлари; 
— хоналарни бепул бериш харажатлари, умумий овқатланиш корхоналарига коммунал 
хизматлар қийматини тўлаш ва ҳоказо; 
— бевосита ипшаб чиқариш жараёнига тааллуқли бўлмаган, табиатни муҳофаза қилиш 
мақсадидаги жамғармаларни сақлаш ва фойдаланиш билан боғлиқ жорий харажатлар, атроф 
табиий муҳитни ифлослантирганлиги ва чиқиндиларни жойлаштирганлига учун компенсация 
тўловлари. 
Бошқарув ва хизмат кўрсатиш билан боғлиқ бўлган маъмурий харажатлар хисобот даври 
мобайнида 9420 «Маъмурий харажатлар» ҳисобварағининг дебетида хисобга олинади, ҳисобот 
даврининг охирида эса ушбу ҳисобварақнинг кредитидан 9910 «Якуний молиявий натижа» 
ҳисобварағининг дебетига ҳисобдан чиқарилади. 
7.3. Бошқа операцион харажатлар ҳисоби 
Бошқа операцион харажатларга қуйидагилар киритилади: 
— ходимларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш харажатлари, бундан янги жорий этилаётган 
хўжалик юритувчи субъектда ишлашга қабул қилинадиган ходимлар мустасно; 
— лойиҳалар ва қурилиш-монтаж ишларидаги камчиликларни, шунингдек объект 
ҳузуридаги омборга ташишда юз берган шикастланиш ва носозликларни бартараф этиш 
харажатларини қоплаш, занглашга қарши ҳимоя воситалари нуқсонларини юзага келтирган 
сабабларни тафтиш (ускунани муҳофазалаш) харажатлари ва етказиб бериш ҳамда ишларни 
бажариш шартларини бузган юридик шахслар ҳисобига, камчиликлар, шикастланиш ёки 
зарарлар учун масьул етказиб берувчи ёки бошқа хўжалик юритувчи субъектлар ҳисобига мазкур 
харажатлар тўланиши мумкин бўлмаган даражада амалга ошириладиган шунга ўхшаш бошқа 
харажатлар; 
— маслаҳат ва ахборот хизматлари учун тўланадиган ҳақлар; 
— аудиторлик хизматларига тўланадиган ҳақ; 
— ўзининг хизмат кўрсатувчи ишлаб чиқаришлари ва хўжаликларини сақлашдан 
кўриладиган зарарлар; 
— бевосита ходимларнинг ишлаб чиқариш жараёнида иштироки билан боғланмаган 
соғлиқни сақлаш ва дам олишни ташкил этиш тадбирлари; 
— хўжалик юритувчи субъектлар томонидан маҳсулот ишлаб чиқариш билан боғлиқ 
бўлмаган ишлар (хизмат)ларни бажариш харажатлари (шаҳар ва қўрғонларни ободонлаштириш 
ишлари, қишлоқ хўжалигига ёрдам кўрсатиш ва бошқа турдаги ишлар); 
— компенсацияловчи ва рағбатлантирувчи тусдаги тўловлар, шу жумладан: 
Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг қарорлари бўйича компенсация тўловлари; 
— 
кўп йил ишлагани учун бир галги мукофотлар, тақдирлаш ва тўловлар, шу 
жумладан хўжалик юритувчи субъектнинг қарорига кўра табиий тўловлари, 
шунингдек улар бўйича ижтимоий фондларга ҳисобланган суммалар; 

---

— 
мажбуран ишга келмаганлик ёки кам ҳақ тўланадиган ишни бажарганлик вақт учун 
қонун ҳужжатларига мувофиқ ёки хўжалик юритувчи субъектнинг карорига кўра 
ҳақ тўлаш; 
— 
меҳнат қобилияти вақтинча йўқотилган тақдирда қонун ҳужжатларига биноан 
белгиланган ҳақиқий иш ҳақига қадар қўшимча тўловлар; 
— 
малака ошириш ва ходимларни қайта тайёрлаш тизимида ўқитилган вақтда асосий 
иш жойидан ишчиларга, улар ишдан ажратган ҳолда хўжалик юритувчи 
субъектнинг ишчи ва хизматчиларига тўланадиган иш ҳақи; 
— 
ўн икки ёшгача икки ва ундан ортиқ болалари ёки ўн олти ёшгача ногирон боласи 
бўлган аёлларга, қонунчиликка мувофиқ, қўшимча таътил учун ҳақ тўлаш; 
— 
ходимларга бепул товарлар, маҳсулот ва бошқа бойликлар бериш ёки ходимлар 
учун ишлар, хизматларни бажариш; 
— 
ходимлар харажатларини тўлаш 
— 
иш ҳақини ҳисоблашда ҳисобга олинмайдиган тўлов ва харажатлар, шу жумладан: 
— 
қонун ҳужжатларига мувофиқ бола икки ёшга етишига қадар уни парваришлаш 
бўйича ойлик нафақа тўлаш харажатлари; 
— 
нафақага устамалар, нафақага чиқаётган меҳнат фахрийларига тўланадиган бир 
йўла нафақалар; 
— 
ходимлэрга тўланадиган моддий ёрдам; 
— 
соғлиқни
сақлаш объектлари, қариялар ва ногаронлар уйлари, мактабгача ёшдага 
болалар муассасалари, соғломлаштириш масканлари, маданият ва спорт 
объектлари, халқ таълими муассасалари ва уй-жой фонди объектларини тутиб 
туриш харажатлари (шу жумладан амортизация ажратмалари ва барча турлардага 
таъмирлашни ўтказиш харажатлари); 
— 
вақтинча тўхтатиб қўйилган ишлаб чиқариш қувватлари ва объекгларни сақлаш 
харажатлари (бошқа манбалар ҳисобига қопланадиган харажатлардан ташқари); 
— 
банк ва депозитарий хизматларига ҳақ тўлаш; 
— 
экология, соғломлаштириш ва бошқа хайрия жамгармаларига, маданият, халқ 
таълими, соғлиқни сақлаш, ижтимоий таъминот, жисмоний тарбия ва спорт 
корхоналари, муассаса ва ташкилотларига бадаллар; 
— 
бюджетга мажбурий тўловлар, солиқлар, йиғимлар, амалдаги қонун ҳужжатларига 
мувофиқ амалга ошириладиган ва хўжалик юритувчи субъект харажатларига 
киритиладиган, давлатнинг мақсадли жамгармаларга ажратмалар, шунингдек, 
Ҳукумат қарорларига мувофиқ давлатлараро ташкилотларга аъзолик бадалларини 
тўлаш; 
— 
хўжалик юритувчи субъектнинг асосий воситалари ва бошқа мол-мулки 
(активлари) чиқарилишдан (балансдан ҳисобдан чикаришдан) кўрилган зарарлар; 
— 
хўжалик шартномалари шартларини бузганлик учун, шу жумладан етказиб 
берувчилар ва дебиторлар айби билан белгиланган ёки эътироф этилган 
жарималар, пенялар, вақтида тўланмаган тўловлар ва бошқа хил чоралар, 
шунингдек етказилган зарарларни тўлаш харажатлари; 
— 
солиқ қонунчилиги ва бошқа қонун ҳужжатларини бузганлик учун жарима ва 
пенялар; 
— 
тўланган бошқа жарималар; 
— 
ходимларга бериладиган ёки ёрдамчи хўжаликлар томонидан хужалик юритувчи 
субъектнинг умумий овкатланиш корхонаси учун ишлаб чикариладиган маҳсулот 
(ишлар, хизматлар) бўйича нарх тафовутлари; 
— 
Ишлаб чикариш жараёни билан боғлиқ бўлмаган мол-мулк бўйича, гудвилл (фирма 
нархи)нинг белгиланган тартабда, номоддий активи суммасини ҳисобдан чиқариш 
билан боғлиқ харажатлар; 
— 
янги технологиялар яратиш ва қўлланилаётган техноло- 
Харажатлар қуйидаги чизма бўйича ҳисобга олинади: