Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

S t a t s i o n a r   m o d e l l a r   v a   n o s t a t s i o n a r   m o d e l l a r  
Bu modellarda qaralayotgan jarayon vaqt bo‘yicha turg‘unlashgan deb qaraladi, ya‗ni matematik 
modelni ifodalovchi tenglamalarda vaqtni ifodalovchi ko‘rsatkichi qatnashmaydi. Modelda qatnashuvchi 
ko‘rsatkichlar, parametrlarning bir qismi yoki barchasi faqat fazoviy o‘lchovlarga bog‘liq bo‘ladi. Bunday 
modellarga  misol  qilib  inshoot  devoridan  o‘tuvchi  statsionar  issiqlik  oqimi  tenglamasi,  qurilish 
to‘sinlarining  statsionar  egilishi  va  buralishi  tenglamalarini  keltirish  mumkin.  Statsionar  modellar 
algebraik tenglamalar, oddiy differentsial tenglamalar yoki ularning tizimsi kabi ifodalanadi.  
Bu  modellarda  jarayon  ko‘rsatkichlari  vaqtga  bog‘liq  deb  qaraladi.  Umumiy  holda  esa,  bu 
ko‘rsatkichlar  fazoviy  o‘lchovlarga  ham  bog‘liq  bo‘lishi  mumkin.  Bunday  modellarga  qurilish 
inshootlarida  nostatsionar  issiqlik  oqimi  tenglamalari,  tebranish  jarayonlarining  tenglamalari,  diffuziya 
tenglamalarini  misol  qilib  ko‘rsatish  mumkin.  Nostatsionar  jarayon  o‘zi  va  hosilalari  vaqtga  bog‘liq 
funktsiya  qatnashgan  differentsial  tenglama  yoki  shunday  tenglamalar  tizimsi,  xususiy  hosilali 
differentsial tenglamalar yordamida yoziladi. 
 
P a r a m e t r l a r i   t o ‟ p l a n g a n   m o d e l l a r   v a   p a r a m e t r l a r i