Б. С. Мусаев а г р о к и м

лаш ва тупроққа киритишдаги исрофгарчилик тахми­
нан 10— 15% ни ташкил қилади.
Темир йўл станцияларида ўғитлар нобудгарчилиги 
ўртача 0,13—3,6% га тенг бўлиб, бу катталик ўғитлар 
қоплаб ташилганда 
1
,
0
—
2
,
6
%ни, тўкма усулда эса 1,98— 
3,6% ни ташкил этади.
Ўғитларнинг исроф бўлиши уларни сакдаш усули 
билан узвий боғлиқдир. Махсус ўғит омборларида бу

---

катталик 2,55% ни ташкил этса, очиқ-сочиқ ҳолатда 
сақланганда 
11
,
1
% гача етади.
Ўғитлар вагондан тўғридан-тўғри омборга туширил- 
са, нобудгарчилик «вагон-автоулов-омбор» занжирида- 
гига нисбатан 2—2,5 марта камаяди.
Юклаш, ташиш ва тушириш жараёнларида ўғитлар- 
ни 
с е г р е г а ц и я м
ошади, пайкалга бир текис тақсимлан- 
майди ва самарадорлиги пасаяди.
Ўғит сочиш мосламаларини тўғри созлаш ўғитлар 
исрофгарчилигини камайтиришда муҳим ўрин тутади. 
Ўғит сочишдаги нотекислик 20—25% дан ошганда кўчат 
қалинлигидаги бир текислик бузилади, буғдой ҳосили- 
нинг пиш иб етилиши 3—6 кунга кечикади, шохланиши 
суст кечади, доннинг бўликдиги пасаяди.
Алмашлаб экишни ташкил этиш ва тўғри жорий 
қилиш ўғитлар исрофгарчилигини олдини олишда асо­
сий омиллардан бири ҳисобланади. Бунда пайкалларни 
экин билан банд бўлиши муҳим аҳамият касб этади. 
Нишонлаган ионлар 
( l5N )
билан ўтказилган тадқиқот- 
лар асосида тупрокдан газ ҳолатда мосуво бўладиган 
азотнинг 
10
% га яқини экин экилмаган ва ўғит юза