Б. С. Мусаев а г р о к и м

рокдарда ҳам ш олидан ю қори ҳоси л етиш тириш м ум ­
кин. Ч и ринди га б о й , ф а н у л о м етр и к таркиби ўрта ва 
оғир со з ҳамда лой ли тупрокдарда яхш и ривож ланади. 
Енгил тупрокдар ш оличилик учун яроқ си зди р. Вақти- 
вакти би лан сувга бости р и л и б турилганлиги сабабли 
тупрокда кўпроқ а н аэр об ж араёнлар соди р бўлади. И л­
д и з р и зосф ер аси атроф ида а эр о б м икроф лора и ш ти ро- 
кйда ок си дл ан и ш ж араёни ҳам кетади. К и сл о р о д барг­
дан илдиз ва ризосф ерага баргдан ўсим ликнинг биологик 
хусусиятига хос куч билан ҳай даб берилади.
Сувга бости ри лгандан кейин бир к еча-к ундуз ўтгач, 
тупрокдаги азот буткул йўқолади , беш -олти кундан к е­
йин эса, қайтарилиш ж араёни кучаяди, ҳоси л бўлади - 
ган бир ярим оксидлар (R 20 )  ўсим ликлар учун ўта за- 
рарлидир. Л екин и л ди зн и н г а эр о б митти зо н а си д а улар 
ок сидлан ади ва ўсим ликларни ози к дан и ш и учун ярок ­
ли , зарар си з ози к дан и ш м анбаига айланади. О зи қ эл е­
м ентларининг ю тилиш ига тупрокда ҳосил бўладиган во­
д о р о д сульф ид ай ни қ са кучли сал би й таъсир курсатади. 
Уни м ўътадиллаш иш ида Ғе20 , н и н г хизмати катта, қай- 
си к и , ўсим ликлар учун зар ар си з F e S  ни ҳоси л қилади.
Ш оли асосан ам м иак ш аклидаги азот би л ан ози к да- 
н ади, чунки нитрат ш аклидаги азот чеклар сувга б о с т и ­
рилгандан кейин 5—6 кун ўтгач тупрокдан буткул й ўқо- 
лади. Ш оли пайкалида ўсадиган кўк-яш ил сув ўтлари 
ўсув даврида гектарига 20 кг дан 200 кг гача а зо т ва бир 
т га яқин органик м одда тўплайди.

---