Қадимги юнон-рим тарихи


-§. Qadimgi yunon madaniyati



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet149/245
Sana31.12.2021
Hajmi1,7 Mb.
#237148
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   245
Bog'liq
qadimgi dunyo tarixi xrestomatiyasi 95147

5-§. Qadimgi yunon madaniyati 
  Me’morchilik, haykaltaroshlik 
Olimpiyadagi Zevs ibodatxonasi tasviri 
Pavsaniy Elladaning tasviri, V, X, 2-3. XI, 1-2,5  
Pavsaniy eramizning II asridagi qadimgi yunon yozuvchisi. Uning  “Elladaning tasviri” asari 
qadimgi  Yunonistonning  me’morchiligi  va  san’atining  eng  ashhurnamunalari  bo`yicha  o`ziga  xos 
yo`l ko`rsatgich vazifasini o`taydi. 
  
2. Zevs  ibodatxonasi va haykali eleyliklar urushda

Pesani  bosib  oldilar  va  hamda pesaliklar  
bilan    ulardan  ajralib    ketgan    atrofdagi  o`sha  manzilgohlarni    bosib    olishdan    tushgan    o`ljadan  
qurilgan  edi.  
Bu  haykalni  yaratuvchisi  Fidiy  ekanligi  Zevsni  oyog`idagi:    “Xarlendning    o`g`li    Fidiy  
afinalik,  meni  yaratdi” degan  yozuv  guvohlik  beradi. 
Ibodatxona  doriy uslubida  qurilgan  va  peristl

mavjud. U mahalliy  tosh - porosdan  bunyod 
qilingan.  Balandligi  frontongacha
3
  68  fut
4
.  Uning  quruvchisi    mahalliy    aholidan  Libon  (tomdagi) 
cherepitsa  pishirilgan  loydan  emas,  pentelikon    marmaridan    cherepitsa  shaklida    ishlangan… 
Olimpiyadagi  ibodatxona  tomining  har  ikki  tomonida  oltin  suvi  yugurtirilgan  jomlar  turadi. 
Olimpiyadagi  butun  ibodatxona  atrofi  bo`yicha  briz
5
ning  tashqi    tomonida  urushda  axeylarni 
yengan,  Korinfni  olgan  va  u  yerda  yashagan  doriylarni  haydab  yuborgan  rimlik  lashkarboshi 
Mummiyga  bag`ishlangan,  soni  21  ta  bo`lgan  tilla  suvi  yuritilgan  qalqonlar  osilib  turadi. 
Frontonlarga  kelganda  oldida  Pelops  va  Enomay  jang  aravalari  musobaqaga  tayyorgarlik 
ko`rayotgan
6
  va  har  ikki  tomondan  bu  poygaga  tayyorgarlik  tasvirlangan.  Zevsning  tasviri  aynan 
frontonlar  o`rtasida  amalga  oshirilgan;  Zevsdan  o`ngga  Enomay,  uning  boshi  qalqon  bilan 
himoyalangan;  uning  yonida  xotini    Steropa,  u  Atlantaning  qizlaridan  biri  edi;  otlarni  oldida 
Enomayning haydovchisi bo`lgan Mirtil o`tiribdi;  otlarning soni 4 ta; Mirtelning orqasida ikki kishi 
ismlari noma’lum, albatta ular Enomay ham otlarga qarashga buyruq bergan kishilar. Bu tomonda 
eng    chetga  Kladey
7
;  eleyliklar  tomonidan  Alfeydan  tashqari  boshqa  barcha  daryolarga  nisbatan  
e’tiqod  qilinadi.  Zevsdan  o`ng  tomonda  Pelops  va

Gippodamiya  tasvirlangan.  Keyin  Pelopsning 
aravasi  va  uning  otlari:  bular  ham  Pelopsning  otboqarlari.  Va  bu  yerda  fronton  chetida  qisqaradi, 
shuning uchun  bu yerda ham Alfey  tasvirlanadi.  
Olimpiyada  Geraklni  qahramonliklarini  katta  qismi  tasvirlangan.  Ibodatxonaning  oldingi 
eshiklari ustida arkadiya to`ng`iziga ov, Geraklning Frakiyalik Diomed, Erifeyadagi  Gereon bilan  
yoqalashishi tasvirlangan.  
3.  Agar  mis  eshiklar  orqali  kirilganda  o`ngda  kolonnalar  oldida  Ifit  (argonavlardan  biri)  uni 
gulchambar bilan ayol bezayapti. Ularda distixa shaklida yozuv “murosa” degan ma’noni bildiradi. 
Ibodatxonaning  ichida  ham  kolonnalar  bor.  Ibodatxonaning  har  ikki  tomonida  baland  va  ularni 
ichida  galereya  bor,  ular  orqali  haykalga  yaqinlashish  mumkin.  Shu  yerda  tomga  chiqish  uchun 
quyma zinapoya bor. 
                                                 
1
 
Peloponnesdagi  Elida  viloyatidagi shahar.
 
2
 
uni o`rab turadigan kolonnada.
 
3
 
inshootni tugallangan qismi.
 
4
 
uzunlik birligi, rim futi, 0,2963 m, kengligi 95, uzunligi 230.
 
5
 
inshootlarning yuqori qismi.
 
6
 
Pelops va Enomay afsonaviy qahramonlar.
 
7
 
daryo xudosi
 
8
 
uning qizi.
 


 
 205 
 
 
X.  1.  Taxtda  xudo  o`tiribdi,  uning  gavdasi  oltin  va  fil  suyagidan  yasalgan.  Uning  boshida 
go`yoki zaytun novdalaridan gulchambar, o`ng qo`lida u G`alaba ma’budasini ushlab turibdi, u ham 
oltin va fil suyagidan yasalgan, uning boshida belbog` va gulchambar. 
Xudoning  chap  qo`lida  turli  rangli  metallar  bilan  ranglangan  asoda  o`tirgan    qush  bu  burgut. 
Xudoning oyoq kiyimi va yopinchig`i oltindan, va yoping`ichiga  hayvonlar tasvirlangan, gullardan 
dala nilufari. 
II.  Taxt,  oltin,  qora  daraxt  va  fil  suyagi  bilan  bezatilgan.  Unda  hayvonlar  relyef  shaklida  va 
rasm tasvirlari ko`rinishida. Taxtning har bir oyog`ida raqsga tushayotgan figurada to`rt “G`alaba”, 
boshqa  ikkitasi  pastga  har  bir  oyog`larda    tasvirlangan.  Oldingi  oyoqlarning  har  birida  Sfinks
1
lar     
og`irlagan    fivalik bolalar yotadi, sfinkslar ostida Apollon va  
O`z bolalari bilan g`ururlangan faqat ikki bolani – Akallan va Artemidani tuqqan ma’buda Letani 
ustidan kulgan. Haqoratlangan Leta qasos olishga chanqoq bo`ldi. Apollon o`z o`qi bilan Niobani 
barcha o`g`illarini, Artemidani o`z o`qi bilan uning barcha qizlarini o`ldirdi. 
Artemida  kamon o`qlari  bilan Nioba
4
ning bolalarini o`ldirayapti. Haykal oldida pol oq emas, qora 
marmar  bilan  qoplangan.    Bu    qora    kenglikni    bu    yerga    quyiladigan    moyni    ushlab    turadigan   
paros  marmaridan  bir  oz  ko`tarilgan yo`lak  o`rab  turadi.  Moy  Olimpdagi  haykal  uchun  juda  
foydali:    bu    moy    fil    suyagini  Altis

botqoqli    havosi    keltirishi    mumkin    bo`lgan    buzilishdan  
saqlash vositasi  bo`lib  xizmat  qiladi. 
 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 180-182 стр 

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish