Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

 

2.6. Markaziy bankning moliyaviy ahvoli 

 

[64]. «O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida»gi 

qonunning II qismi «Bankning moliyaviy ahvoli» deb atalib, unda 10-14 

moddalar o‘z aksini topgan. 10-moddada «Markaziy bankning ustav 

kapitali» to‘g‘risida quyidagilar yozilgan: 

Markaziy bankning ustav kapitali miqdori 2 milliard so‘mdan 

iborat. Bu miqdor O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qaroriga 

muvofiq oshiriladi. Markaziy bankning ustav kapitali boshqa shaxslarga 

berilishi mumkin emas.  

Bu ustav kapitali Nizom jamg‘armasi deb yuritilib, u faqatgina Mar-

kaziy bankning o‘z faoliyati uchun ishlatilishi mumkin. Markaziy bank 

Nizom jamg‘armasini xorijiy davlat valutasida ham tuzishi mumkin.  

Nizom jamg‘armasidan tashqari Markaziy bank turli maqsadlarga 

mo‘ljallangan jamg‘armalar tashkil qiladi, ularni o‘z Nizomiga asosan 

boshqaradi va ulardan foydalanadi. Bu jamg‘armalarning manbayi bo‘lib 

Markaziy bankning olayotgan foydasi hisoblanadi. 

Markaziy bankning kredit resurslari quyidagilardan tashkil topadi: 

Markaziy bank ustavi; 

zaxira va boshqa g‘amlamalar; 

tijorat banklari tomonidan majburiy o‘tkazilgan ajratmalar dan tashqari 

qo‘shimcha ravishda o‘tkazilgan omonatlari; 

boshqa mamlakat banklari va hukumatlarining omonatlari; 

Markaziy bank ustavida ko‘zda tutilgan boshqa mablag‘lar. 

[65]. Markaziy bankning foydasi har bir moliya yili uchun: 

ishonchsiz, shubhali qarzlar va boshqa aktivlar bo‘yicha ehtimoliy 

yo‘qotishlarni qoplash zaxiralari shakllantirilgandan so‘ng; 

umumiy qabul qilingan buxgalterlik amaliyotiga muvofiq amalda bar-

cha daromadlar va chiqimlar hisoblanganidan, shuningdek, aktivlar va pas-

sivlar baholanganidan so‘ng aniqlanadi. 

Markaziy bankning foydasi Boshqaruv belgilagan tartibda, yillik 

hisobotni tasdiqlash bilan bir paytda taqsimlanadi. Boshqaruvning qaro-

riga muvofiq aniq maqsadli turli jamg‘armalar va fondlar shakllantirilishi 

---

 

85

mumkin. 

Fondlar va majburiy g‘amlamalar belgilangan tartibda to‘ldirilgani-

dan keyin foydaning qolgan qismi respublika budjeti daromadiga yo‘nal-

tiriladi.  

Yillik hisobot ko‘rib chiqilmaguncha foydaning respublika budjeti-

ga o‘tkazilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. 

 

 

 

 

 

Markaziy bankning hisobot davri 1-yanvar – 31-dekabr qilib 

belgilanadi. Yillik hisobot 15-maydan kechiktirilmay, Oliy Majlis ko‘rib 

chiqishi uchun taqdim etiladi (13-modda).