Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

45-jadval. 

Korxonalarning kreditga layoqatliligini  

 baholashda qo‘llaniladigan ko‘rsatkichlar 

 

D a v r l a r 

№ Ko‘rsatkichlar 

1 kv.  0,5 yil  9 oy  1 yil 

1 Likvidlik 

koeffitsiyenti 

2 Qoplash 

koeffitsiyenti 

3  Moliyaviy barqarorlik koeffitsiyenti 

4  O‘z aylanma mablag‘larining dinamikasi 

5 Samaradorlik 

(foydalilik) darajasi 

6 

To‘lanmagan qarzlar: 

 

bank ssudalari bo‘yicha 

 

hisob-kitoblar bo‘yicha 

7 

Aylanma mablag‘larining aylanishi: 

 

aylanish koeffitsiyenti 

 

kunlarda aylanishi 

 

46-jadval. 

 

Kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlariga qarab mijozlarni sinflarga 

ajratish bo‘yicha talablar 

 

№ 

Ko‘rsatkichlar 

I sinf 

II sinf 

III sinf 

1. Likvidlik 

koeffitsiyenti 

(K

l

) 

13F1

 

K

l 

≥

 

1,5 

K

l

 

≥

 

2,0 

1,5 > K

L 

≥

 

1,0 

2,0 > K

L 

≥

 1,25 

1,0 > K

L 

1,25 > K

L

 

2. Qoplash 

koeffitsiyenti K

q

 

K

q 

≥

 

2,0 

K

q 

≥

 

7,0

 

2,0 > K

q 

≥

 1,0 

7,0 > K

q 

≥

 2,0 

1,0 > K

q

 

2,0 > K

q

 

3. Moliyaviy 

barqa-

rorlik koeffitsiyenti 

K

mb

 

K

mb

 

≥

 

60% 

K

mb

 

≥

 

60% 

60% > K

mb 

≥

30% 

60% > K

mb 

≥

 

5% 

K

mb 

<

 

30% 

K

mb 

<

 

25% 

 

Agar mijoz 2-sinfga taalluqli bo‘lsa va uning boshqa qo‘shimcha 

ko‘rsatkichlari ijobiy bo‘lsa, unga umumiy asosda kredit berilishi, ba’zi 

yengilliklar qo‘llanilishi mumkin. Agar qo‘shimcha ko‘rsatkichlar 

bo‘yicha kamchiliklar bo‘lsa, uning moliyaviy ahvoli nobarqaror deb 

topilishi va uni yaxshilash uchun choralar ko‘rishni talab qilish, kredit 

                                    

 

1

 Qarang: Банковское  дело.  Учебник. 2-е  изд.  Под  ред.  Лаврушина. – М.:  Финансы  и 

статистика, 2001, с. 225. 

---

 

358

bo‘yicha garovni mustahkamlash, foiz stavkalarini oshirish, ssudaning 

summasini va muddatini cheklash choralarini ko‘rish mumkin. 

III sinfga kiruvchi mijozlar aniq garov va yuqori foiz stavka asosida 

kredit oladi. 

[222].  «A» korxonaning balansi bazis va joriy davrlarda quyidagi 

ma’lumotlar bilan xarakterlanadi (47-jadval). 

Hisob-kitoblar asosida quyidagi xulosalarni yasash mumkin: 

 

Korxona balansi likvidligi ijobiy, chunki bazis davrda balans 

likvidligi 46 foiz bo‘lgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich joriy davrda 55 foizni 

tashkil qilgan, ya’ni shu davr ichida balans likvidligi 9 punktga oshdi. 

Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning likvid mablag‘lari qisqa 

muddatli majburiyatlaridan kamida ikki barobar ortiq bo‘lgan 

taqdirdagina uning moliyaviy ahvoli yaxshi deb hisoblanadi. Bu yuqori 

mezon chegarasidir. Bizning misolimizda bu nisbat bazis davrda 2,1 

baravarni (1:2a, ya’ni, 109627:51107) joriy davrda esa 2,3 baravarni 

tashkil qilgan. 

Xo‘jalik subyektlarining likvid mablag‘lari uning qisqa muddatli 

majburiyatlari hajmiga teng bo‘lgan hollarda (1 = 2a) gi ko‘rsatkich 

quyi chegara sifatida olinadi. 

Likvidlik koeffitsiyenti joriy majburiyatlarning nafaqat naqd 

pulning o‘zi bilan, balki jo‘natilgan mahsulot, bajarilgan ishlar va 

ko‘rsatilgan xizmatlardan tushishi kutilayotgan mablag‘lar hisobidan 

ham qoplanishi mumkinligini ko‘rsatadi.