“Fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi «Muhandislik chizmasi va eskizi» fanidan maruzalar matni muallif: Nurmetov M. R

Kesmani berilgan nisbatda bo`lish 
Agar nuqta biror chiziqda yotgan bo`lsa, bunday nuqtaning bir nomli 
proektsiyalari shu to`gri chiziqning bir nomli proektsiyalarida etadi 
[.( С), С [ АВ ] с [ a b ] с
/
   [ a
/
  b
/
 ] 
To`gri chiziq kesmalarining nisbati ular proektsiyalarining nisbatiga 
teng, ya`ni (4.6-chizma) 
  
 
 
 
 
 
n
m
cb
ac
b
c
c
a
n
m
CB
AC
AB
С




'
'
'
'
 
 
 
4.6-chizma 
Shunga  ko`ra,  kesmani  epyurda  berilgan  nisbatda  bo`lish  uchun,  uning 
proektsiyalarini shu nisbatda bo`lishi kerak.  Misol: АВ to`g`ri  
Chiziq kesmasini 2:3 nisbatda bo`linsin. Buning uchun kesma gorizontal 
proektsiyasining a uchidan o`tkazilgan erdamchi chiziqda beshta (2+3) ihtiyoriy 
uzunlikda,  lekin  o`zaro  teng  kesmalar  qo`yilgan.  So`ngra,  beshinchi  nuqta  b 
bilan tutashtirilgan vaziyat ikkinchi nuqtadan 5b ga parallel chiziq o`tkazilib, c 
nuqta,  keyin  esa  c
/
  nuqta  topilgan.  Topilgan  C  nuqta  AB  kesmani  2:3  nisbatda 
bo`ladi.  
Kesmani  berilgan  nisbatda  bo`lish  usulidan  foqdalanib,  epyurda  W 
tekislikka  parallel  bo`lgan  profil  chiziqagi  nuqtaning  bir  proektsiyasi  bo`yicha 
ikkinchi proektsiyasini topish mumkin. Misol : W ga parallel  В to`g`ri chiziqning 
gorizontal  izini  shu  usul  bilan  aniqlash  chizmadan  anqlab  olsa  bo`ladi. 
Malumki,  to`g`ri  chiziq  gorizontal  izining  frontal  proektsiyasi  (m`)  uning  frontal 
proektsiyasi (a`b`) ning davomi bilan  ОХ o`qining kesishuv joyida bo`ladi. Demak, 
gorizontal  proektsiyada  shunday  m  nuqta  topish  kerakki,  undagi  kesmalarning 
nisbati  ab  :  bm  =  a'  b`  :  b`  m`  bo`lisin.  Bu  nuqta  yordamchi  chiziqqa 

---

 
 
qo`yilgan 
`
`
0
b
a
ab

  va 
`
`
0
0
m
b
m
b

  kesmalar  xamda  o`zaro  parallel  Ь
0
Ь  va  m
0
m 
chiziqlar yordamida topilgan. Xuddi shu kabi yasash bilan chiziqning frontal izini 
xam topsa bo`ladi.