Чолғушунослик маърузалар матни

---

 

 

Alisher Navoiy  nomidagi Samarqand Davlat 

universiteti 

 

 

Musiqa o‟qitish metodikasi va xalq cholg‟u  

asboblari kafedrasi 

 

 

ASQARALI  ODILOV  

 

 

 

 

 

«Cholg’ushunoslik» 

 

fanidan 

 

 

 

 

 

MA’RUZALAR    MATNI 

 

 

 

 

 

 

 

SAMARQAND – 2012  

---

 

2 

Muallifdan

 

 

Ushbu qo‟lingizdagi ma‟ruza matni o‟zbek halq cholg‟u asboblarining paydo 

bo‟lishidan boshlab, to hozirgi davr musiqa cholg‟ularini vujudga kelgan tarixi va 

taraqqiyotidagi  asosiy  bosqichlarni  o‟rganish  va  shu  asosda  tarixiy  ma‟lumotlarni 

yoritish,  bir  tizimga  solish  hamda  umumlashtirish  yo‟lidagi  daslabki  urinishdir. 

Keyingi yillargacha o‟zbek halq asboblari tarixi o‟zlashtirilmagan muammolardan 

biri  bo‟lib  kelardi.  Shu  munosabat  bilan  “O‟zbek  halq  cholg‟u  asboblari  tarixi” 

iqtisosi  bo‟yicha  oliy  va  o‟rta  maxsus  musiqa  bilim  yurtlari  talabalari  ushbu 

tarixdan yetarli darajada ma‟lumotga ega emas edilar. 

Shundan  kelib  chiqib  ushbu  mavzuga  ozgina  hissa  qo‟shishni  maqsad  qilib 

qo‟ydim. Hozir to‟plangan mavzularda bir oz kamchilik bo‟lishi mumkin.  

«O‟zbek halq musiqa asboblari tarixi» kursi quydagilardan iborat: 

a) Qadimda xalq cholg‟ularini ijrochilik tarixi 

b)O‟zbek  halq  cholg‟ularining  XX  asrda  qayta  ta‟mirlab,  xromatik  yarim 

tonliklariga o‟tishi.  

v) Yangi sozlar va cholg‟uchilar musiqa san‟ati.  

g)Toshkent  Davlat  konservatoryasining  (orkestr  sinfi)  tashkil  etilishi  (1948 

yil), cholg‟ularni turlarga bo‟linishi (prima, alt, bas, kontrabas).  

Risolada  yana  nodir  o‟zbek  halq  cholg‟u  asboblarini  yasagan  mashhur  soz 

ustalari  haqida  qisqacha  lavhalar  va  xozirgi  zamon  o‟zbek  halq  cholg‟ularining 

yaratilishidagi  ovoz  hajmlari  va  chalish  imkoniyatlari  to‟g‟risida  qisqacha 

ma‟lumotlar,  shuningdek  mashhur  cholg‟uchilar  va  konkurs  g‟oliblarini  nomlari 

qayd etilgan.  

Ushbu    ma‟ruza  matnini    tayyorlashda  yaqindan  yordam  bergan  Samarqand  

Davlat Universiteti  “Musiqa, badiiy grafika va mehnat ta‟limi  fakulteti” Musiqiy 

ta‟lim prof-o‟qituvchilariga o‟z minnatdorchiligimni   bildiraman.