S. F. Abdirasilov

Ayol qomatining haykalini yasash.
Buyumning  Iconstruktiv  xususiyatlari  va  nisbatlarining  xarakterli 
shakllarini  qurish,  o‘quvchilaming  ko‘z  bilan  chamalash,  q o inin g 
harakatini  o‘stirishga,  vazifani  izchillikda  bajarish  ko‘nikmasini 
tarbiyalashga,  materiallar  xususiyati  to‘g‘risidagi  bilimini  egallashga 
ko‘maklashadi.  Haykaltaroshlik materiallari -  loy va plastilin.
Loy -  cho‘kindi  tog‘  jinslari.  Suv  bilan  aralashtirilganda yumshoq 
va egiluvchan(qayishqoq) xosiyatlari hosil b o iad i va turli shaklga kiradi 
hamda  quritilganda  shakli  saqlanadi.  Buyum  yasashda  ko‘proq  kulrang 
loy  qoilaniladi.  Loyni  quyidagicha  tayyorlashadi:  quritilgan  kesakni 
mayda  boiaklarga  boiishadi  va ulami  plastmassa  idishga qatlam  bilan 
joylashtiriladi,  har  bir  qatlam  esa  suv  bilan  solinadi.  Bir  kundan  keyin 
ortiqcha  suv  olinadi  va  qolgan  loy  puxtalik  bilan  xamirsimon 
holatigacha  aralashtiriladi,  agarda  q o ig a   yopishmasa,  denidk,  loy 
ishlatish holatiga keltirilganligini bildiradi. Tayyorlangan loyni nam latta 
bilan yopib salqin joyda saqlanadi.
Ochiq  havoda  quritilgan  loydan  yasalgan  modelni  guash 
bo‘y o g id a   xohlagan  rangda  bo‘yash  mumkin.  Loyni  qayishqoqligi, 
tushunarligi,  bo‘yash  imkoniyati  borligi,  ayniqsa,  bolalar  uchun  juda 
ham qiziqarli  materiallardan biri.  Qotirilgan b o is a  ham loydan yasalgan 
buyum  mo‘rt va tez  sinadigan  nozik b oiadi.  Shuning uchun  ular ancha 
mustahkam  b o ig an   materialga  ko'chiriladi  yoki  900  gradusli  issiqlikda 
maxsus pechda kuydiriladi.
Plastilin  -   loy,  mum,  yog‘  va  boshqa  qo‘shimchalardan 
tayyorlangan sun’iy plastik modda. U uzoq qurimaydigan, egiluvchan va 
yumshoq  material.  Bir  xil  rangda  yoki  rangli  buyumlami  yasashga 
ishlatish uchun har doim tayyor material.  Yasalgan buyumlaming shakli 
buzilmaydi  va  yorilmaydi,  faqat  ma’lum  darajadagi  issiqlikda  plastilin 
yumshaydi va eriydi, sovuqlikda esa -  qattiqlashadi.
228
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Dumaloqlash  -   silliq  sharsimon  yuzali  shaklga  kcltirish  iicliiin 
shaklga  ega  boim agan  plastik  materialning  boMagiga  islilovlur 
berishning oddiy  usuli.  Bo‘iakchani  qo‘l  kaftini o‘rtasiga olib,  qoMlanii 
yengil siqib aylanma harakat bilan ishlov beriladi.
Tuxumsimon  buyum  va  silindrii  ustunlarni  hosil  qilisli  ucliuii 
yoyiltirish  usuli  qoilaniladi.  Q o i  kaftini  o‘rtasiga  joylaslilirilgiui 
boiakcha,  qoining   to‘g‘ri  chiziqli  harakati  bilan  yoyilganda,  cho'/.ilib 
silindr shaklini hosil qiladi.