Kino, televideniye va radio sanati

Birinchi  jihat,  ilk  navbatda  mahoratni  shakllantirish  masalasi  O’zbekiston 

davlat san’at va madaniyat institutidan boshlanadi. Sababi, aynan asosiy boshlang’ich 

mahorat  aktyorlaning  talabalik  davri  bilan  bog’liqdir.  Shubhasiz,  ta’lim 

muassasasining eshigidan kirib kelgan bo’lajak qo’g’irchoq teatri aktyori uchun ham 

birinchi  navbatda,  qo’g’irchoq  teatri  tarixi,  qo’g’irchoq  teatri  san’ati  nazariyasi  va 

asosiy xususiyatlari o’rgatiladi.  

Umuman olganda, qo’g’irchoq teatri san’ati mutaxassislarini, xususan, mahoratli 

aktyorlarini  tarbiyalash  hamma  davrning  muhim  va  dolzarb  masalasi  bo’lib 

qolmoqda.  Nainki,  bunga  doim  ehtiyoj  seziladi.  O’ziga  xos  jozibaga  ega  san’at 

turining ravnaq topishi uchun hamda jahon teatrlari orasida yanada yuqoriror nufuzga 

ega bo’lishi uchun har tomonlama yetuk, yuqori madaniyatli, o’z kasbinining mohir 

ustasi,  zamonaviy  bilimlarni  mukammal  egallagan,  zamon  talabiga  javob  beradigan 

yuqori  darajali  mutaxassislarni  tarbiyalashdek  o’ta  mas’uliyatli  ish  bugungi  kun 

talabidir. 

Tarbiyalanayotgan  mutaxassislar  ma’naviy  va  jismoniy  jihatdan  baquvvat,  har 

tomonlama  bilimli,  aktyorlik  kasbining  turli  janrlarini  yuksak  professional  darajada 

egallagan, qo’g’irchoqlarning barcha turlarini mahorat bilan boshqaradigan, kattalar 

va  ayniqsa,  bolalar  psixologiyasini  chuqur  his  etadigan,  tasviriy  san’at  turlari  va 

janrlari boyicha keng bilimga ega mohir san’atkorlar bo’lib yetishmoqliklari darkor. 

Bu  borada  ta’lim  muassasasidagi  “Qo’g’irchoq  teatri  aktyorligi  mahorati” 

fanidan quyidagi yo’nalish boyicha ishlar olib boriladi

16

:  

1.  Aktyorning ijod jarayonidagi o’z ustida ishlashi (jonli plan); 

2.  Zamonaviy qo’g’irchoq turlarini o’zlashtirish; 

3.  Aktyor ijodi jarayonidagi obraz ustida ishlash va uning uslublari; 

                                                           

16

 Ashurova M. Qo’g’irchoq teatri san’atining aktyorlik maktabi. T.: Kuro print, 2007. 11-b.  

---

 

24 

 

4.  Aktyorning 

qo’g’irchoq  obraz  talqini  ustidagi  ishi  (qo’g’irchoq 

personajlarining plastik yechimlari) 

Mazkur  san’at  turini  to’liq  o’rganib,  o’zlashtirish  uchun  sahna  nutqi,  raqs, 

pontomima, sahna harakati, ritmika, qo’g’irchoq yasash va boshqarish texnologiyasi, 

musiqa  asoslari,  qo’shiqchilik,  teatr  tarixi,  bolalalar  va  kattalar  psixologiyasi, 

jismoniy madaniyat kabi darslarni ham to’la-to’kis o’zlashtirish talab etiladi. 

 

Aktyor  birinchi  navbatda  sinchkov,  kuzatuvchan  bo’lishi  kerak.  U  hayotni, 

turmush  tarzini,  xalq  urf-odatlarini,  odamlarning  psixologiyasini  va  xarakteriga  xos 

xislatlarini,  tabiat  va  hayvonot  dunyosini  bilishi  shart.  Bu  aktyor  uchun  nihoyatda 

zarur fazilat hisoblanadi. Shundagina uning rollarida jonlilik, tabiiylik tomoshabinni 

o’ziga maftun etadi. 

Hamma  teatrdagi  kabi  qo’g’irchoq  teatrida  ham  aktyor  mahorati  ilk  navbatda 

xatti-harakat  mohiyatini  tushunish  bilan  o’lchanadi.  Umuman,  talabalar,  to’rt  yillik 

ta’lim  olish  jarayonida  teatrdagi  umumiy  harakat  nazariyalarini  o’rganadilar. 

M.Ashurovaning keltirgan ma’lumotiga binoan, harakat uch xil holatda bo’ladi. 

17