Robinzon kruzoning sarguzashtlari

VAHSHIYLARNING ROBINZON OROLIGA 
    YANA KELISHGANI, KEMANING HALOKATGA  
UCHRASHI 
 
Dekabr boshlandi, hosilni yig'ib-terib olishim kerak. Erta tongdan kechgacha 
dalada  ishlay  boshladim.  Bir  kuni  g'ira-shira  tong  payti  uydan  lib, g'orimdan  ikki 
milcha  narida,  sohilda  yonib  turgan  katta  gulxan  alangasini  ko'rib  juda  hayratda 
qoldim va qo'rqib ketdim. 
Demak,  mening  orolimga  yana  vahshiylar  kelishibdi!  Ular  orolning  men 
hech  mahal  bormagan  narigi  tomonida  emas,  balki  menga  yaqin  joyda  paydo 
bo'lshibdi.  Hayron bo'lib,  turgan joyimda qotib qoldim. 
Uyim  atrofini  o'rab  turgan  chakalakka  yashirindim,      vahshiylar      ko'ziga   
ko'rinib   qolmaslik uchun bir qadam ham jilmadim. 
Chakalak  ichida  pisib  tursam  ham,  ko'nglim  gira  tinchimadi:  mabodo 
vahshiylar  orolni  keza  boshlasa,  mening  ekinzorimni,  hayvonlarimni,  Uyimni 
ko'rib,  bu  yerda  odam  turishini  darrov  pilib,  meni  topib  olmaguncha  qo'ymaydi, 
deb qo'rqdim. Tezda bir nima qilmoq kerak edi. Qo'rg'on   yoniga borib,   izimni   
yo'qotmoq  uchun narvonni   ham   o'zim  bilan   birga   olib o'tdim  va mudofaaga 
tayyorlana boshladim. 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

Butun  miltiqlarimni  o'qladim,  uyoq-buyog'ini  tekshirib,  ikki  to'pponchamni 
ham  o'qladim  va  oxirgi  nafasgacha  mudofaa  qilmoqqa  qaror  berdim.  O'zimni 
mudofaa  qilish  uchun  yana  qanday  choralar  ko'rmoq  kerak,  degan  o'y  bilan 
qo'rg'onim ichida ikki soatcha turdim. 
Afsuski,  bor-yo'q  askar  bir  o'zim!  Hech  bo'lmasa  razvedkaga  yubormoq 
uchun ayg'oqchilarim ham yo'q», deb o'yladim. 
Dushman  tomonida  nimalar  bo'layotganidan  bexabarman.  Kutaverish 
tinkamni  quritdi.  Durbinni  qo'limga  olib,  narvonni  qo'yib  tepa  ustiga  chiqdim. 
Yerga  qornim  bilan  yotib  olib,  gulxan  tomonni  kuzatdim.  Ma'lum  bo'ldiki, 
vahshiylar  to'qqiz  kishi  ekan.  Ular  hammasi  kichik  bir  gulxan  atrofida 
qipyalang'och o'tirishar edi. 
Albatta,  ular  gulxanni  isinish  uchun  yoqqan  emas,  isinmoqqa  ularning 
ehtiyoji  yo'q,  chunki  kun  issiq  edi.  Yo'q,  men  ishondimki,  ular  bu  gulxanni 
o'zlarining  odam  go'shtidan  qilinadigan  vahshiy  ovqatlarini  pishirmoq  uchun 
yoqqanlar!  Ovqat  bo'ladigan  asir,  muqarrar  tayyorlab  qo'yilgan,  lekin  uning  o'lik 
yo tirik ekanligini bilolmadim. 
Bu  odamxo'rlar  ikki  qayiqda  kelgan  ekan,  ularning  qayiqlari  qum  ustida: 
dengiz  suvi  qaytgan  vaqt  edi,  aftidan  ular  suvning  mavj  urib  sohilga  kelishini 
kutayotganga o'xshaydi. 
Darhaqiqat,  shuni  kutayotgan  ekanlar:  suvning  mavj  urishi  boshlandi 
deguncha  vahshiylar  darrov  qayiqlariga  tushib,  jo'nab  ketishdi.  Darvoqe,  aytmoq 
xayolimdan  ko'tarilibdi,  ular  jo'nab  ketmasdan  bir-bir  yarim  soatcha  oldin 
hammalari  sohilda  o'yinga  tushishdi:  men  durbin  bilan  ularning  vahshiylarcha 
tanlarini o'ynatganlarini va sakrashganini aniq ko'rib turdim. 
Vahshiylar  oroldan  jo'nab,  ko'zdan  g'oyib  bo'lganiga  ishonch  hosil  qilish 
bilanoq,  men  tepadan  tushib,  ikkala  miltiqni  ham  yelkamga  osib  oldim,  ikki 
to'pponchamni  kamarga  qistirib,  qinsiz  ulkan      qilichimni      ham      olib      boyagi   
tepaga   qarab jo'nadim. 
Bu  joyga  yetib  kelib  (ko'targan  qurollarim  og'ir  bo'lganidan  bu  yerga  yetib 
kelguncha  kam  deganda  ikki  soat  o'tdi),  dengiz  tomonga  nazar  tashladim  va 
qayiqqa tushib, oroldan o'z yerlariga ketayotgan vahshiylarni ko'rdim. 
G'azabim  jo'shib  ketdi.  Sohilga  qarab  yugurdim,  endigina  bo'lib  o'tgan 
vahshiyona  aysh-ishrat  qoldiqlarini,  ya'ni  bu  yirtqichlar  xursandchilik  qilib  va 
o'yinga  tushib,  yeb  ketgan  odam  suyaklari  va  go'sht  parchalarini  ko'rib,  qahr-
g'azabimga to'lib qichqirib yuboray dedim. 
G'azabim  shu  qadar  jo'shdiki  ulardan  qattiq  qasos  olmoqchi  bo'ldim.  Bu 
ifloslar  yana  shu  sohilda  bazm  qurganliklarini  ko'rib  qolsam,  ularga  hujum  qilib, 
bitta qoldirmay, hammasini qirib tashlayman, deb qasam ichdim. 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

«Tengsiz  jangda  halok  bo'lsam  bo'layin,  ular  meni  tilka-pora  qilsalar 
qilsinlar,  ammo  men  ko'z  oldimda  odamlarni  odam  yeb  turishlariga  jim  qarab 
turolmayman!» — dedim o'z-o'zimga. 
Shundan  keyin  oradan  o'n  besh  oy  o'tib  ketsa  ham  vahshiylar  qaytib 
kelishmadi. Men ham g'azabdan tushmadim. Ularni qirib tashlamoq to'g'risidagina 
o'ylardim, xolos. 
Men vahshiylarning hammasini (ular o'n yoki o'n ikki kishi bo'lganda ham) 
qirib  tashlagan  taqdirimda  ham,  ertasiga  yoki  bir  haftadan  keyin,  ehtimol,  bir 
oydan  keyin  boshqa  vahshiylarga  qarshi,  undan  keyin  yana  boshqalariga  qarshi, 
shunday  qilib  men  ham  o'z  birodarlarimning  go'shtini  yeydigan  ashaddiy  qotilga 
aylanib ketgunimcha urusha borishga to'g'ri kelishini xayolimga keltirmabman. 
O'n  besh-o'n  olti  oygacha  muttasil  tashvishda  yurdim.  Men  uxlay  olmaydigan 
bo'lib  qoldim,  kechalari  vahimali  tushlar  ko'rib,  ko'pincha  a'zoyi-badanim  titrab 
o'rnimdan sakrab turib keta boshladim.Ba'zan   tushimda  vahshiylarni  o'ldirardim   
va  tushimda  ular  bilan  qilgan  janglarim  o'ngimda  ko'z  oldimdan  aniq  o'tar  edi. 
Kunduz  kunlari  ham  xotirjam  bo'lolmadim.  Agar  to'satdan  yuz  bergan  hodisa 
fikrimni  boshqa  tomonga  burib  yuborma-ganda,  doim  tashvish,  vahima  ichida 
yurish orqasida bir kunmas-bir kun aqldan ozishim ham ehtimoldan xoli emas edi. 
Mening  ko'rimsiz  yog'och  kalendarimga  ishonilsa,  bu  hodisa  shu  orolda 
istiqomat qilaboshlaganimning yigirma to'rtinchi yili, may oyida yuz berdi. 
Shu  kuni,  ya'ni  16-  mayda  qattiq  dovul  bo'lib,  kun  bo'yi  tinmay  hayqirib 
turdi, havo guldirab, chaqmoq chaqaverdi, momaqaldiroq bir daqiqa ham tinmadi. 
Bo'ron  kechasi  ham  to'xtamadi.  Tashvishlarni  unutish  niyatida  kechasi  kitob 
o'qishga  tutindim.  Qo'qqisdan  to'p  ovozini  eshitib  qoldim.  To'p  ovozi  menga 
dengiz tomondan eshitilganday bo'ldi. 
O'rnimdan  sakrab  turdim,  vaqtning  bir  sekundini  ham  o'tkazib  yubormay, 
darhol narvon pog'onalariga oyoq qo'yib yuqoriga chiqdim. Men tepa ustiga chiqib 
olgan  hamonoq,  ro'paramdan  dengizning  uzoq  joyida  olov  ko'rindi,  chindan  ham 
yarim minut o'tar-o'tmas ikkinchi marta to'p otildi. 
«Dengizda  kema  halokatga  uchradi,  —  dedim  o'z-o'zimga.  —  U  signal 
bermoqda,  kimdir  qutqazib  olar  degan  umidi  bor.  Nariroqda  boshqa  bir  kema 
bo'lsa kerak, o'shani yordamga chaqirmoqda. 
Men juda to'lqinlangan va hayajonlangan edim, lekin dovdiramadim va men 
bu  odamlarga  yordam  berolmasam  ham,  ularning  menga  yordam  berishlari 
mumkin, degan fikrni xayolimga keltira oldim. Darrov shu yaqin oradagi shoxlarni 
bir joyga o'yib, yoqib yubordim. Shoxlar quruq edi, u darrov o't oldi, qattiq shamol 
bo'lishiga  qaramay,  juda  yaxshi  yondiki,  agar  bu  haqiqatan  ham  kema  bo'ladigan 
bo'lsa,  undagi  odamlar  mening  olovimni  ko'rmasliklari  mumkin  emas.  Hech 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

shubha yo'qki, ular o'tni ko'rgan edilar, chunki haligi tomondan yana ustma-ust uch 
to'p otildi. 
Men  tun  bo'yi  o't  yoqib  chiqdim,  tong  yorishib,  ertalabki  tuman  sal 
ko'tarilgach, dengizda, xuddi sharq  tomonda bir narsaning  qorasini ko'rib qoldim. 
Lekin  bu  g'ira-shira  ko'ringan  narsa,  kemami  yoki  boshqa  narsami  hatto  durbin 
orqali  ham  ajrata  olmadim,  negaki  u  narsa  juda  uzoq  bo'lib,  dengizda  hali  tuman 
ko'tarilmagan edi. 
Ancha  vaqt  o'sha  narsaga  tikilib  turdim  va  ko'p  o'tmay,  uning  o'rnidan 
qimirlamay turganiga ishondim. U langar tashlagan kemaga o'xshardi. 
Chidab  turolmadim:  miltiq  bilan  durbinni  olib  janubi-sharqiy  sohilga,  ya'ni 
dengizda qator-qator bo'lib ko'tarilib turgan qoyalar tomoniga qarab yugurdim. 
Tuman  tarqalib  ketgan  edi,  men  yaqinroqdagi  bir  tosh  ustiga  chiqib, 
parchalangan  kemaning  odam  yashaydigan  xonalarini  yaqqol  ko'rdim. 
Achinganimdan  yuragim  orqamga  tortib  ketdi.  Aftidan,  kema  suv  osti  qoyasiga 
kelib  urilgan  va  yo'lini  yo'qotib  qo'ygan.  Xuddi  shu  qoyalar  bir  mahal  meni  ham 
halok qilayozgan edi. 
Halokatga  yo'liqqan  kishilar  orolni  ko'rganlarida  hech  bo'lmasa  qayiqlar 
yordamida qirg'oqqa chiqib olishga harakat qilgan bo'lardilar. 
Bo'lmasa,  ular  men  gulxan  yoqqan  zamonoq  nega  to'plardan  o'q  uzdilar 
ekan? 
Balki,  ular  gulxanni  ko'rib,  sohilga  chiqib  olishga  harakat  qilganlar-u, 
shiddatli  dovulda  qayiqni  eplab  yurgiza  olmagandirlar,  to'lqin  ularni  boshqa 
tomonga  olib  ketgan  va  ular  dengizga  g'arq  bo'lganlar.  Ehtimol,  ular  halokatga 
yo'liqquncha  qayiqsiz  qolgandirlar?  Dovul  vaqtida  raana  bunday  ham  bo'ladi: 
kema  suvga  g'arq  bo'layotgan  mahalda  odamlar  kema  yukini  yengillatish  uchun 
qayiqlarini  kemadan  chiqarib  tashlashga  majbur  bo'ladilar.  Ehtimolki,  bu  kema 
yolg'iz  bo'lmagandir?  Balki,  bundan  boshqa  yana  ikki-uchta  kema  bo'lgan-u,  ular 
bu  kemaning  halokat  xabarini  eshitib,  o'zlarining  baxtsizlikka  yo'liqqan  sheriklari 
yoniga suzib kelganlar va undagi odamlarni olib ketgandirlar? 
Ammo  bunday  bo'lishi  juda  gumon:  men  hech  qandaqa  boshqa  kemaning 
qorasini ko'rmadim. 
Shunisi  borki,  ular  qanday  halokatga  yo'liqqan  bo'lmasinlar,  men  ularga 
yordam  berolmas  edim,  faqat  ularning  halok  bo'lganlariga  achinib,  yig'lardim 
xolos. 
Men ular uchun ham, o'zim uchun ham qayg'urdim. 
O'zimning  yakka-g'arib  bo'lib  qolganligimni  shu  kuni  har  qachongidan  qattiq  his 
qildim.  Kemaning  qorasini  ko'rish  bilanoq  odamlarni  juda  sog'inganligim,   
ularning   qiyofasini   ko'rishga,   ovozlarini eshitishga, qo'llarini siqib ko'rishishga, 
ular bilan dardlashib, hamsuhbat bo'lishga zor bo'lganligim yana ham ayon bo'ldi! 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

Beixtiyor quyidagi so'zlarni ustma-ust takrorlay berdim:   «Oh, hech bo'lmasa ikki-
uch  kishi,  yo'q,  aqalli  bir  kishi  omon  qolib,  mening  yonimga  suzib  kelsa  koshki 
edi!  U  menga  o'rtoq,  do'st  bo'lar  va  men  u  bilan  qayg'u  va  shodliklarimni 
o'rtoqlashgan bo'lur edim». 
Yakka-yolg'iz  umr  kechira  boshlaganimdan  buyon  odamlar  bilan  birga 
bo'lmoqni hech qachon bunchalik sog'inmagan edim. 
—  Aqalli  bittasi  omon  qolsa  koshki  edi!  Oh,  aqalli  bittasi-ya!  —  deb 
Xudoga iltijo qilardim. 
Bu  so'zlar  yuragimdagi  qayg'u-hasratni  shunchalik  o't  oldirib  yubordiki  va 
bu so'zlarni takrorlar ekanman, mushtlarimni shu qadar mahkam siqib, tishlarimni 
bir-biriga shunchalik qattiq qisibmanki, keyin xiyli vaqt o'zimga kelolmay turdim. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---