Yo’nalishga kirish

 
214 
 
 
 
Erish  tezligi  eriyotgan  modda  yuzasining  qiyalik  burchagiga  va 
erituvchining  haroratiga  bog’lik.  Bu  vaqtda  u  bosimga  kam  bog’lik  bo’ladi. 
Tuzlarni eritish tabiati juda murakkab, erimaydigan komponentlar hisobiga yanada 
murakkablashadi.Ishqorlash  jarayoni  eritish  jarayoniga  qaraganda  yanada 
murakkabroq.  U  bo’laklar  o’lchami  va  shakli,  qatlam  uzunligi,  erituvchi 
konsentrasiyasi, suyuqliklar harakati gidrodinamikasining ta'sirini hisobga oluvchi 
murakkab  differensial  tenglama  bilan  yoziladi.  Ishqorlashga  asoslangan 
minerallarni  kimyoviy  ajratib  olish  usuli,  asosan  foydali  komponentni  saralab 
ajratib olishga qaratilgan. Ishqorlash jarayoni mexanizmi eriyotgan mineral tarkibi 
va  strukturasi,  kristall  panjarasidagi  kimyoviy  bog’lanish  xarakteri,  erituvchining 
fizika-kimyoviy  xususiyatlari  kompleksi  bilan  aniqlanadi.  Ishqorlash  asosida 
quyidagilar yotishi mumkin: 
  almashinish  reaksiyasi,  ionlar  almashinuvi  natijasida  yengil  eruvchan 
birikmalar  hosil  bo’ladi  (metall  tuzlari  va  oksidlarini  kislotalar  bilan 
ta'sirlashuvi natijasida); 
  oksidlanish-qaytarilish  reaksiyasi,  ishqorlovchi  atom  elektronlari  mineral 
atomlariga  o’tishi  va  aksincha  bo’ladigan  jarayon  hisobiga  yengil  eruvchi 
birikmalar hosil bo’ladi; elektron beruvchi modda qaytaruvchi, qabul qiluvchi 
esa oksidlovchi; 
  kompleks birikmalar hosil qiluvchi reaksiyalar.  
 
Ko’pincha  ishkorlash  jarayoni  erish  yuzasida  qimmatli  komponentlarni 
cho’kishiga yoki zich plyonka qobiq bilan qoplanishiga olib keladi. 
Er ostida ishqorlashda erituvchiga quyidagi talablar qo’yiladi: 
  foydali komponentning eritmaga nisbatan butunlay erishini ta'minlash; 
  reagentning arzon tannarxi va xalq ho’jaligida tutgan o’rni; 
  ishqorlash jarayonida saralanish; 
  qo’llaniladigan  apparat  va  materiallarning  karroziyaga  chidamliligini 
ta'minlash; 

---

Konchilik sohasiga kirish