Yo’nalishga kirish

 
161 
 
 
 
Ruda  maydalanganda  yaxlit  holatidagiga  qaraganda  hajmi  kattalashadi. 
Bunga  sabab  ruda  bloklari  orasida  qirralar  hisobiga  bo’shliq  hosil  bo’lishidir. 
Zamonaviy texnologiya yordamida ruda qazib olishda uning hajmi 1,1-1,6 barobar 
ko’payadi. 
Bloklarning katta-kichikligiga ko’ra ruda quyidagicha farqlanadi: 
1.  mayda blokli (100 mm gacha); 
2.  o’rtacha blokli (100 mm dan 250-300 mm gacha); 
3.  yirik blokli (250 mm dan 500 mm gacha); 
4.  juda yirik blokli (500 mm dan katta). 
Rudalar ichki tuzilishi bo’yicha juda zich, yaxlit, qat-qat, g’ovakli bo’ladi. U 
quruq, ho’l va nam holatda uchrashi mumkin. Ba'zi bir ruda parchalari vaqt o’tishi 
bilan  og’irligi,  namlik  borligi  tufayli  jipslashib  olishi  ruda  bloklarining 
yaxlitlashishiga  sabab  bo’ladi  va  ularni  bir  joydan  boshqa  joyga  tashishda 
qo’shimcha  qiyinchiliklar  tug’diradi.  Agar  ruda  bloklari  uzoq  muddat  saqlansa, 
ular oksidlanib qolishi mumkin. Bu ba'zi rudalarga tegishli, ya'ni oksidlanib qolish 
uning  tarkibidagi  minerallar  xususiyatiga  bog’liq.  Oksidlanish  rudani  boyitish 
korxonasida  qayta  ishlash  jarayonini    qiyinlashtiradi  va  olinadigan  maxsulot 
tannarxining qimmatlashib ketishiga sabab bo’ladi. 
Ba'zi rudalar ma'lum bir sharoitda o’z-o’zidan qizib, yonib ketishi mumkin. 
Bu  esa  yer  ostida  yong’in  paydo  bo’lishiga  olib  keladi.  O’z  vaqtida  aniqlanib 
tegishli  choralar ko’rilmasa,  bunday  yong’inlar juda katta  moddiy zarar keltirishi 
mumkin. 
Turli  tabiiy  sharoitlarda  joylashgan,  istalgan  shakldagi  foydali  qazilmalar 
koni  ochiq  usulda  qazib  olinadi.  Kon  ishlari  texnologiyasi  va  mexanizatsiyasini 
tanlashga  hamda  umumiy  texnik-iqtisodiy  ko’rsatkichlarga  konning  joylashish 
sharoitlari ta`sir ko’rsatadi. 
Bu  sharoitlarning  turlichaligiga  qaramasdan  ularning  barchasi  bir-biridan 
farq qiluvchi belgilari bo’yicha quyidagi turlarga bo’linadi: 
1.  Konlar shakliga qarab quyidagilarga bo’linishi mumkin: 

---

Konchilik sohasiga kirish