Yo’nalishga kirish

 
81 
 
 
 
Ekvator  zonasining  aylanish  davri  10  soatu  14  minut  bo'lgani  holda,  qutbga 
Yaqin rayonlari 10 soatu 28 minutli davr bilan aylanadi. 
Planetaning  ekvator  tekisligi,  uning  orbita  tekisligiga  26  gradus  45  minutli 
burchakka og’ishgan. Saturn atrofida eni 60 ming kilometrgacha, qalinligi 10 - 13 
kilometrgacha  etadigan  halqasi  borligi  bilan  boshqa  planetalardan  keskin  farq 
qiladi.  
1750 yil Saturnning xalqasi haqida Tomos Rayt shunday yozgan edi: “agar biz 
Saturnni etarli darajada va teleskopda kuzatsak edi, u xolda xalqa, biz yo'ldoshlar 
deb  ataydigan  jismlardan  ancha  pastda  cheksiz  ko'p  mayda  sayyoralardan 
iboratligini  ko'rar  edik”.  Keyingi    tadqiqotlar  xalqa  xaqida  Tomos  Reynning  bu 
bashorati xaq ekanligini tasdiqladi. 
1857  yili  mashxur  ingliz  fizigi  Djmems  Klerk  Maksvell  Zuhalning  xalqasi 
monolit  bo'lmay,  qattiq  zarrachalarning  tangasimon  uyushmasi  ekanligini  nazariy 
yo'l  bilan  isbotladi.  Ko'p  o'tmay,  Maksvellning  aytganlari  mashxur  rus  astrofizigi 
A.A. Belopol’skiy va amerikalik Dj.E. Klerk tomonidan o'tkazilgan eksperimentlar 
asosida  quvvatlandi.  Biroq,  1934  yilda  G.A.  SHayni  o'zining  observatoriyasidagi 
(qrim)  qator  nozik  kuzatishlari  asosida  sayyora  xalqasi  changdan  tashkil  topgan 
degan  fikrga  qarshi  chiqdi.  Boshqa  bir  olim  I.S.  Bobrov  Saturn  xalqasini 
o'rganishga  bag’ishlangan  bir  necha  yillik  tadqiqotlarini  doktorlik  dissertatsiyasi 
ko'rinishida  himoya  qildi.  Uning  bildirishicha,  xalqa  kesimi  10  sm  chamasi 
qattiqlikdagi  tipik  qattiq  jinslaridan  tashkil  topgan  bo'lib,  ba'zan  ular  ichida 
diametri bir necha metrgacha boradiganlari uchraydi.  
Keyinchalik  Titan  atmosferasida  etarlicha  ko'p  miqdorda  vodorod  kuzatildi. 
Zuhalning  bu  yirik  yo'ldoshi  haqida  olingan  ma'lumotlar,  1979  yil  2  sentyabrda 
Titandan  356000  kilometrgina  naridan  o'tgan  “Pioner  XI”  avtomatik 
stantsiyasining  tadqiqotlari  bilan  to'la  tasdiqlandi.  Shuningdek  bu  kosmik  apparat 
yordamida  Saturnning  yana  bir  yo'ldoshi  topildi  va  kosmik  stantsiya  sharafiga 
“Pioner  qoyasi”  degan  nom  oldi.  Saturn  yo'ldoshlaridan  yana  biri  -  Yaped 

---

Konchilik sohasiga kirish