Yo’nalishga kirish

 

---

Konchilik sohasiga kirish 
 
 
 
77 
 
 
 
Mars – Mirrix. 
Mars - “urush xudosi” bunday nom bilan yuritiladigan Yer tipidagi to'rtinchi 
planeta  mirrix  (Mars)  ning  orbitasi  ernikidan tashqarida  yotadi. Uniig  Quyoshdan 
o'rtacha uzoqligi 228 million kilometr. Mars Quyosh atrofida aylanayotib, har 780 
kunda  Еrga  Yaqinlashib  turadi.  Bunday  Yaqinlashish  qarama  -  qarshi  turish 
deyiladi.  Mars  orbitasi  ellips  shaklida  bo'lganidan,  qarama  -  qarshi  turish  paytida 
uning uzoqligi 55 dan 102 million kilometrgacha o'zgarib turadi. Mars Yerga eng 
Yaqin kelganda  (buyuk  qarama  -  qarshi turish paytida), undan bizgacha nur atiga 
uch  minutda  etib  keladi.  Planetaning  buyuk  qarama  -  qarshi  turishi  har  15    -  17 
yilda kuzatilib, oxirgisi 2004 yilda bo'lgan edi. 
Mars  nisbatan  kichik  sayyora,  uning  diametri  6775  kilometr,  massasi  esa 
Yer  massasining  0,107  qismini  tashkil  qiladi.  O'rtacha  zichligi  ham  Еrnikidan 
ancha kam 3,94 g/sm
3
. Erkin tushish tezlanishi 372 sm/s
2
. 
“Urush  xudosi”  o'zining  fizik  tabiati  jixatidan  Quyosh  sistemasining 
planetalari ichida erga “qarindosh” ligi bilan ajralib turadi. Mars sutkasi ernikidan 
kam farq qilib - 24 soatu 39,5 minutga teng. 
Shuning uchun planetaning o'rtacha yillik temperaturasi sel’siy shkalasida – 
60
o
  ni  tashkil  qilib,  sutka  davomida  keskin  o'zgaradi.  35  gradusli  kenglikda  kuz 
faslida tush paytiga Yaqin harorat minus 20 sel’siy, kechqurun -40
0
, kechasi esa -
70
0
 ga boradi. Qish paytida 40
0
 li kenglikda harorat minus 50
o
 dan, 60
o
 li kenglikda 
esa minus 80
o
 – 90
o
 dan ortmaydi. Mars sirtining minimal temperaturasi – 125
o
 dap 
pastga tushmaydi. 
Mirrixning atmosferasi “tuni” - juda siyrak bo'lib, sirtida o'rtacha bosim 6,1 
millibar  (1  bar  taxminan  1  atmosfera),  ya'ni  dengiz  sathidagi  Yerning  atmosfera 
bosimidan  qariyb  160  marta  siyrak.  Biroq  planetaga  tegishli  aniq  ma'lumotlar 
“Mars”  va  “Mariner”,  “Viking”  (AQSH)  tipidagi  planetalararo  avtomatik 
stantsiyalar  yordamida  qo'lga  kiritildi.  Ma'lum  bo'lishicha,  Marsning  “tuni”  95% 
karbonat  angidriddan,  2,5%  azot,  1,5  -  2,0  %  argondan  va  juda  kam  miqdordagi 
kislorod (0,2%) va suv bug’idan (0,1%) tashkil topgan ekan. Teleskop yordamida 

---

Konchilik sohasiga kirish