1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari. Kinеmatika asoslari

Harakatning nisbiyligi:

 

Barcha jismlarning harakati nisbiy bo‘lib, ularning 

tinch turishi ham nisbiydir. 

Sanoq  jism: 

Jismning  harakati  yoki  tinch  holati  qaysi  jismga  nisbatan 

kuzatilayotgan bo‘lsa, o‘sha jism sanoq jism deb ataladi. 

Sanoq sistemasi: 

Sanoq jism, unga bog‘liq koordinatalar sistemasi va shu 

harakatning vaqt sanog‘i birgalikda sanoq sistemasini tashkil etadi. 

FAZO VA VAQT 

Fazoni uch o„lchamli 

koordinatalarda tasvirlash:  

Fazoning asosiy xossalari: haqiqatan ham, 

mavjudligi,  matеriya  bilan  ajralmasligi 

(olamda fazo bilan bog‘lanmagan bitta ham 

obyekt yo‘q), chеksizligi, uch o‘lchamliligi 

(barcha  fizik  obyеktlarning  bo‘yi,  eni  va 

balandligi mavjud). 

Vaqtni bir o„lchamli koordinatalarda tasvirlash: 

Vaqt  hodisalarning  kеtma-kеt  o‘zgarish 

tartibini  va  jarayonlarning  davomiyligini 

ifodalaydigan fizik kattalikdir. Vaqt xalqaro 

birliklar  sistemasi  (XBS)da  sekundlarda 

o‘lchanadi. 

Organilayotgan  jism  harakati,  undan  soddaroq  bo’lgan  fizik  model  sifatida 

tanlab olingan jism harakati bilan solishtirish yordamida o’rganiladi. 

Muayyan sharoitda o‘lchami va shakli hisobga olinmasa ham bo‘ladigan 

jism moddiy nuqta deb ataladi.