Babayeva d. R



Download 9,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/435
Sana31.12.2021
Hajmi9,9 Mb.
#224163
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   435
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi.Darslik.Babayeva D (1)

To‘rtinchi  qonuniyat: 

Nutqni  boyitish,  awalo,  nutq  ko‘nikmala- 

rini takomillashtirishga bog‘liq (agar oldingi yosh bosqichida maktab-

57



gacha katta yoshdagi bola nutqini shakllantirish muvaffaqiyatli bo‘lgan 

b o ‘Isa,  undan keyingi nutqni boyitish jarayoni hamda uni  o ‘zlashtirish 

oson  va  tez  boradi).  Bundan  tashqari,  tadqiqotchilar  tomonidan  nutq­

ni  boyitish jadalligi  tilni  his  etish,  bilish  imkoniyatlari  (sezish,  xotira, 

idrok qilish, fikrlash), iroda kuchining rivojlanishiga ham bog‘liq.

Beshinchi  qonuniyat: 

Nutq  m e’yorlarini  o ‘zlashtirish  tilni  his 

etishning rivojlanishiga bog‘liq.

Bolalarning  nutqini  o ‘zlashtirishda  tinish  belgilarini  qo‘llash 

m e’yorini, eslab qolish qobiliyatini shakllantirish muhim o ‘rin tutadi. 

M e’yorlangan  nutqda ona  tili  unsurlarini  an ’anaviy  qo‘llashda  inson 

hayotining asosan maktabgacha katta yoshdagi davri samarali bo‘lishi 

ona tili  metodikasi ilmida allaqachon o ‘z isbotini topgan.

M aktabgacha  katta  yoshdagi  bolalar  nutqini  rivojlantirish  bilan 

bog‘liq  b o ‘lgan  masalalar  kompleksini  hal  etishda  quyidagilar  alo­

hida hisobga olinadi:

1.  Insondagi  bilish  instinkti,  tug‘ma  qiziquvchanlik  nutq  vosita- 

sida am alga oshiriladi.

2. Bola nutq ishtirokida olamni bilib boradi. Psixologlaming kuza- 

tishicha, tevarak-atrof to ‘g ‘risidagi bilimlar nutq orqali o ‘zlashtiriladi.

Bundan  shunday  xulosaga  kelish  mumkinki,  bolalarni  tevarak- 

atrof  bilan  tanishtirish  nutqni  rivojlantirishda  keng  imkoniyatlar 

tug‘diradi.

Shunga  k o ‘ra  tarbiyachilar  maktabgacha  katta  yoshdagi  bolalar­

ning  nutqini  to ‘g ‘ri  y o ‘naltirishni  tevarak-atrof  bilan  tanishtirish 

orqali  am alga oshiradi.

Bolalar  nutqini  rivojlantirish  samaradorligiga  erishish  uchun 

ulam ing bilim  darajasi, qiziqishi va shaxsiy qobiliyati xususiyatlarini 

hisobga olish muhimdir.

Shu  narsa  aniqlanganki,  maktabgacha  katta yoshdagi  bolalarning 

barcha  harakat  va  xulqini  boshqarishda  bosh  miya  faoliyatining  roli 

ortib  boradi.  Ya’ni  bolalar  boshqalam ing  xatti-harakatlarini,  atrofda 

kechayotgan  voqea-hodisalam i  bilishga  va  baholashga  intiladilar. 

Shunga k o ‘ra m aktabgacha yoshdagi bolalar bajaradigan faoliyat tur­

lari  ham   xilma-xil  va  mazmunli  bo‘lib  boradi.  Demak,  bolalar  faoli­

yatining  sermahsul turlari  nutq o ‘stirishda katta rol o ‘ynaydi.

58



Bolalar  o ‘rtasidagi  o ‘zaro  munosabatlar  tizimi  birgalikda 

uyushtiriladigan o ‘yinlarda yuqori darajada shakllanadi. Ijtimoiy foy- 

dali  mehnat va  o ‘qish kabi  faoliyat turlari  tobora ko‘proq rol  o ‘ynay 

boshlaydi.  Shu  bilan  birga,  tengdoshlariga  nima  bilandir  k o ‘mak 

berish,  ular  uchun  biron-bir  foyda  yetkazish  maqsadida  namoyon 

bo'Iadigan  mehnatning  ijtimoiy  motivlari  yanada  ahamiyatliroq, 

ya’ni  sezilarli bo‘lib qoladi.

Maktabgacha  katta yoshdagi  bolalar o ‘z xulqlarini  yanada asosli- 

roq boshqara boshlaydilar.

Bolalar  tarbiyachisi  tomonidan  ular  oldiga  qo‘yilgan  vazifalar 

ma’nosini  aniq  biladilar,  topshiriqlam i  mustaqil  va  nuqsonsiz  baja- 

risli  uchun  astoydil  intiladilar.  Bulam ing  barchasi  nutqni  rivojlanti­

rishning muhim  shart-sharoitlari b o iib   xizmat qiladi.

M a’lumki,  ta’limda  biror-bir  yutuqqa  erishish  tarbiyaga  b o g iiq . 

Shuning uchun ham maktabgacha yoshdagi bolalaming m adaaiy xulq- 

odatlarini  shakllantirishga  muayyan  darajada  e ’tibor  beris 

1

  lozim. 



Ularda yaxshilik, kamtarlik, adolatlilik, vijdonlilik to ‘g ‘risid igi axlo­

qiy tasaw urlam i tarkib toptirish kerak.




Download 9,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   435




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish