Iqtisodiyot nazariyasi barcha iqtisod fanlarining nazariy uslubiy poydevori

Eng muhim asoslar 

Mamlakat  hozirgi  tashqi  siyosiy  faoliyatining  ustuvor  yoʻnalishlari 

Harakatlar strategiyasida koʻrsatilgan vazifalar doirasida boʻlib, xalqaro maydonda 

aloqalarni  kengaytirishga  yangi  yondashuvlarni  ishlab  chiqish  boʻyicha  amaliy 

qadamlarda oʻz aksini topmoqda. 

Shu  munosabat  bilan  Turkiya,  Hindiston,  Xitoy,  Yaponiya,  Germaniya, 

Fransiya, Afgʻoniston, Qozogʻiston, Turkmaniston kabi dunyo mamlakatlari bilan 

koʻp  qirrali  hamkorlikni  yana-da  rivojlantirishga  doir  bir  qator  tegishli  dasturiy 

hujjatlar ishlab chiqilgan va qabul qilingan, “yoʻl xaritalari” tasdiqlangan. 

Oliy  va  yuqori  darajalardagi  tashriflar  davomida  mamlakatning  milliy 

manfaatlariga  javob  beradigan  hamda  yaqin  va  uzoq  xorijiy  davlatlar  bilan 

aloqalarni  kengaytirishga  qaratilgan  faol,  ochiq,  pragmatik  va  chuqur  oʻylangan 

tashqi  siyosiy  yoʻnalishni  rivojlantirish  boʻyicha  keng  koʻlamli  ishlar  amalga 

oshirilmoqda. 

Tabiiyki,  yangi  ustuvor  yoʻnalishlar  va  yondashuvlar  tashqi  siyosiy 

boshqarma tuzilishining tubdan isloh qilinishini talab etdi. Tashqi ishlar vazirligida 

---

18 

 

yangi  boʻlinmalar  tashkil  etildi,  Belarus  va  Oʻmonda  vakolatxonalar,  Rossiya  va 

Qozogʻistondagi  shaharlarda  bir  qator  bosh  konsulliklar  ochildi.  Diplomatik 

faoliyatning iqtisodiy tarkibi kuchaytirildi. 

Xalqaro  maydondagi  hamkorlik  ilgʻor  dunyo  tajribasini  oʻrganish,  xorijiy 

mamlakatlar bilan aloqalarni yoʻlga qoʻyish orqali Oʻzbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy 

rivojlantirish  boʻyicha  vazifalarni  hal  qilishga  yordam  berishi  kerak,  bu 

mamlakatda  maksimal  qulay  amaliy  va  investitsion  muhitni  shakllantirishga  oʻz 

hissasini qoʻshadi. 

Bu  borada  Respublika  tashqi  siyosiy  strategiyasi  xorijiy  mamlakatlar  bilan 

savdo-iqtisodiy  hamkorlikni  rivojlantirish,  xorijiy  investitsiyalarni,  ilgʻor 

texnologiyalarni  ishlab  chiqarishga  jalb  etish,  mahalliy  eksport  geografiyasini 

kengaytirish sohasida yangi qirralarni ochdi. 

Natijada  2019-yilda  mamlakatimizga  bevosita  xorijiy  investitsiyalar  oqimi  oʻsdi. 

Ularning  hajmi  4,2 mlrd.  dollarni  tashkil  etdi,  bu  2018-yildagiga  nisbatan  3,7 

baravar koʻproqdir. 

Joriy yilning birinchi yarim  yilligi yakunlariga koʻra, Covid-19 tarqalishini 

toʻxtatish  bilan  bogʻliq  barcha  murakkabliklar  va  cheklanishlarga  qaramay, 

Oʻzbekiston  iqtisodiyotiga  xorijiy  investitsiyalar  hajmi  4,8 mlrd.  dollar,  shu 

jumladan, bevosita xorijiy investitsiyalar – 3,2 mlrd. dollarni tashkil etdi. 

Bunga soʻnggi 10 yil ichida birinchi marta mamlakatning Iqtisodiy hamkorlik va 

rivojlanish  tashkilotining  kredit  xavfi  reytingidagi  pozitsiyasi  yaxshilanganligi 

sabab boʻldi. 

Jahon  banki  “Biznes  yuritish”  reytingida  mamlakat  7  ta  pozitsiyaga 

koʻtarildi  va  biznesni  roʻyxatdan  oʻtkazish  koʻrsatkichi  boʻyicha  190  ta  davlat 

orasida 8-oʻrinni egalladi, eng yaxshi islohotchi mamlakatlar safiga kiritildi. 

Dunyodagi  eng  obroʻli  jurnallardan  biri  –  “Economist”  (Buyuk  Britaniya) 

Oʻzbekistonni yil mamlakati – 2017-yildan eʼtiboran islohotlar eng jadal surʼatlar 

bilan amalga oshirilayotgan davlat sifatida eʼtirof qildi. 

Oʻzbekiston 86 ta davlat fuqarolari uchun vizasiz rejimni va 57 ta davlat fuqarolari 

uchun  soddalashtirilgan vizali rejimni  joriy  qildi.  Oʻtgan  yilda  mamlakatga 

---

19 

 

6,7 mln.  xorijiy  turist  keldi  —  bu  2016-yildagi  koʻrsatkichga  nisbatan 

4,7 mln. yoki 3,3 baravar koʻproqdir. 

Oʻzbekistonning  amalga  oshirilayotgan  yangi  tashqi  siyosati  xalqaro 

hamjamiyat  tomonidan  munosib  baholanmoqda.  Xususan,  AQSHdagi  Gudzon 

instituti  Harbiy-siyosiy  tadqiqotlar  markazi  direktori Richard Vays  fikricha, 

Oʻzbekistonning  tashqi  siyosiy  tashabbuslari  butun  Markaziy  Osiyo  uchun  yangi 

imkoniyatlarni  ochmoqda.  Respublika  mavjud  muammolarni  birgalikda  hal  qilish 

gʻoyasidan iborat kun tartibini ilgari surmoqda. 

Rim geosiyosiy tadqiqotlar  instituti  (IsAG)  Yevrosiyo  dasturi  ilmiy 

xodimi Fabrissi Viyelmini qayd etishicha, uzoq vaqt regional jarayonlardan chetda 

boʻlgan  Oʻzbekiston  bugungi  kunda  yangicha  harakat  qilmoqda.  Mintaqa  yuragi 

hisoblangan  Toshkent  Markaziy  Osiyoda  barqarorlashtiruvchi  davlat  tabiiy  rolini 

oʻziga qaytarib olmoqda. 

Rossiya  Fanlar  akademiyasi  Sharqshunoslik  instituti  katta  ilmiy 

xodimi Andrey Grozin ham  hozirgi  paytda  Markaziy  Osiyoda  davlatlararo 

munosabatlar  tizimi  shakllanayotganligiga  eʼtibor  qaratadi.  Uning  soʻzlariga 

qaraganda, soʻnggi vaqtda Toshkent turli xil yoʻnalishlar boʻyicha yuqori faollikni 

namoyon  qildi.  Mintaqa  mamlakatlari  oʻrtasidagi  munosabatlarda  sezilarli 

sogʻlomlashish belgilari yaqqol ifodalanmoqda. 

Toshkent  tashqi  siyosiy  yoʻnalishining  yangi  qadami  afgʻon  yoʻnalishidagi 

faollashuvdan  iborat  boʻldi.  Oʻzbekiston  Afgʻoniston  bilan  ikki  tomonlama 

aloqalarni  sezilarli  darajada  kengaytirdi,  afgʻon  muammosini  hal  qilish  boʻyicha 

koʻp tomonlama harakatlarga faol qoʻshildi. 

Afgʻoniston Prezidenti Ashraf Gʻanining Oʻzbekistonga rasmiy tashrifi ikki 

tomonlama  munosabatlarda  “ikki  mamlakat  oʻrtasidagi  siyosiy  munosabatlar  va 

amaliy  hamkorlikning  sifat  jihatdan  yangi  darajasini”,  shu  jumladan,  Surxon  —

 Puli-Xumri elektr  uzatish  liniyasi  va  Mozori-Sharif  —  Hirot temir  yoʻl  qurilishi 

yirik  loyihalarini  amalga  oshirish  boʻyicha  kelishuvlarni  mustahkamlagan  yirik 

voqea  boʻldi.  Termizda  Afgʻoniston  fuqarolari  uchun  Taʼlim  markazi  ochildi. 

Hozirgi  vaqtga  kelib,  afgʻonistonlik  136  nafar  talaba  ushbu  Taʼlim  markazini 

---

20 

 

bitirib,  ulardan  96  nafari  —  oʻzbek  tili  va  adabiyoti  yoʻnalishi  boʻyicha  bakalavr 

diplomlarini olgan, 40 nafari — rus tili, qishloq xoʻjaligi va tadbirkorlik boʻyicha 

qisqa  muddatli  kurslarni  tamomlagan.  Bugungi  kunda  ulardan  ayrimlari 

Afgʻoniston  parlamentida,  vazirliklari  va  muassasalarida  ishlamoqda,  mamlakat 

oliy taʼlim muassasalarida muallimlik qilmoqda, mustaqil biznesni yuritmoqda. 

Toshkent  Afgʻoniston  boʻyicha  tinchlik  jarayoni  boshlanishiga  muhim  hissa 

qoʻshgan  yuqori  darajali  «Tinchlik  jarayoni,  xavfsizlik  sohasida  hamkorlik 

va regional oʻzaro munosabat» xalqaro konferensiyasining tashabbuschisi boʻldi va 

uni oʻtkazdi. 

Joriy  yilning  24-yanvarida  Oʻzbekiston  Respublikasi  Prezidenti  oʻzining 

Oliy Majlisga Murojaatnomasida yaqin yillarda mamlakatni modernizatsiya qilish 

boʻyicha  strategik  vazifalarni  hal  etishga  qaratilgan  keng  koʻlamli  demokratik 

oʻzgartirishlar va tarkibiy islohotlarni amalga oshirish masalalarini oldingi oʻringa 

olib chiqdi. 

Murojaatnomada  tashqi  iqtisodiy  siyosatning  asosiy  ustuvor  yoʻnalishlari 

belgilangan. 2020-yil — “Ilm-fan, taʼlim va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish 

yili”  deb  eʼlon  qilinishi  Oʻzbekistonda  barcha  sohalarda  raqobatlasha  oladigan 

jamiyat va infratuzilmani yaratish zaruriyatini alohida qayd etadi. 

Buning uchun, eng avvalo, ilgʻor xorijiy tajribadan, zamonaviy innovatsion, 

pedagogik texnologiyalar  va ilmiy  loyihalardan  foydalanish, mamlakatning  taʼlim 

va  ilmiy-tadqiqotchilik  muassasalari  faoliyatini  samarali  oʻzaro  muvofiqlashtirish 

asosida  yuqori  malakali  mutaxassislarni,  shu  jumladan,  tashqi  siyosiy  va  tashqi 

iqtisodiy  faoliyat  sohasida  mutaxassislarni  tarbiyalab  voyaga  yetkazish  talab 

qilinadi. 

Prezident  tomonidan  xorijiy  tajribadan  foydalanilgan  holda  fanni 

rivojlantirishga hamda  xorijiy  universitetlar  va  ilmiy  markazlar bilan  hamkorlikni 

yoʻlga qoʻyishga ham katta eʼtibor qaratilgan.